કેન્દ્ર સરકારે 18 થી 22 સપ્ટેમ્બર 2023 સુધી સંસદનું વિશેષ સત્ર બોલાવ્યું છે. આ સત્રને લઈને અનેક પ્રકારની અટકળો લગાવવામાં આવી રહી છે. આમાંથી એક એ પણ છે કે મોદી સરકાર ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ (વન નેશન, વન ઇલેક્શન) નું બિલ લાવી શકે છે. હવે સમાચાર આવી રહ્યા છે કે સરકારે આ અંગે પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરી છે. જોકે તેની સત્તાવાર પુષ્ટિ થઈ નથી.
લાંબા સમયથી ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ની ચર્ચા ચાલી રહી છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, સરકારે હવે પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદના નેતૃત્વમાં એક સમિતિની રચના કરી છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે સરકાર શુક્રવાર (1 સપ્ટેમ્બર, 2023)ના રોજ આ સમિતિને લઈને નોટિફિકેશન બહાર પાડી શકે છે. આ સૂચનામાં સમિતિના સભ્યોના નામ, તેમનો કાર્યકાળ અને અન્ય માહિતી હશે.
Government has constituted a committee headed by ex-President Ram Nath Kovind to explore possibility of 'one nation, one election': Sources
— Press Trust of India (@PTI_News) September 1, 2023
આ કમિટી ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ (One Nation, One Election) ના અમલ સાથે સંબંધિત તમામ કાયદાકીય પાસાઓની તપાસ કરશે. આ સાથે દેશની જનતા પાસેથી અભિપ્રાય લેવાનો મામલો પણ સામે આવી રહ્યો છે. આ સમિતિની રચના બાદ ચર્ચાએ જોર પકડ્યું છે કે મોદી સરકાર સંસદના વિશેષ સત્રમાં ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ પર બિલ લાવી શકે છે.
વિપક્ષ કરી રહ્યું છે વિરોધ
જો કે વિપક્ષ તેનો વિરોધ કરી રહ્યો છે. વિપક્ષનું કહેવું છે કે સરકારે આ અંગે તેમની સાથે વાત કરી નથી. આ સિવાય તેની બંધારણીયતા પર પણ સવાલો ઉઠી રહ્યા છે. સમિતિની રચનાના સમાચાર મીડિયામાં આવ્યા બાદ ભાજપના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડાએ પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદ સાથે મુલાકાત કરી છે.
#WATCH | Delhi: BJP national president JP Nadda meets former President Ram Nath Kovind, who will head a committee for 'One Nation, One Election'. https://t.co/lCrAKUbCxn pic.twitter.com/pMuEGKvICR
— ANI (@ANI) September 1, 2023
‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ એટલે કે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે કરાવવાનો મુદ્દો લાંબા સમયથી ચર્ચામાં છે. ત્રિસ્તરીય પંચાયતની ચૂંટણીઓ પણ એકસાથે યોજાય તેવી શક્યતા છે. વાસ્તવમાં, અલગ-અલગ ચૂંટણીઓને કારણે દેશમાં દર 3-4 મહિને ચૂંટણી યોજાય છે. આ કારણે તે વિસ્તારોમાં આદર્શ આચારસંહિતા લાગુ થઈ ગઈ છે. જેના કારણે વિકાસના કામો અટકી પડે છે. આ ઉપરાંત ચૂંટણીમાં પણ કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવે છે. તેનાથી સરકાર પર બોજ વધે છે. આ બધી બાબતોથી બચવા માટે ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ની માંગ છે.
દેશમાં ભૂતકાળમાં આ પ્રકારે ચૂંટણી યોજાઈ ચુકી છે
નોંધનીય છે કે આઝાદી બાદ દેશમાં પ્રથમ વખત 1951-52માં ચૂંટણી યોજાઈ હતી. ત્યારબાદ લોકસભાની સાથે વિધાનસભાની ચૂંટણી પણ યોજાઈ. આ પછી વર્ષ 1957, 1962 અને 1967માં પણ લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એક સાથે થઈ હતી.
આ પછી, વર્ષ 1968-69માં ઘણી સરકારોનું વિસર્જન કરવામાં આવ્યું હતું. જ્યારે તત્કાલિન વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીએ વર્ષ 1971માં અગાઉથી જ લોકસભાની ચૂંટણી કરાવી હતી. આ રીતે દેશમાં એક સાથે ચૂંટણી યોજવાની પરંપરા તૂટી ગઈ. ત્યારપછીની સરકારોએ દેશમાં એક સાથે ચૂંટણી કરાવવાનો પ્રયાસ કર્યો ન હતો.
