અહેવાલો અનુસાર, વિવાદિત જ્ઞાનવાપી ઈમારતમાં મળેલું શિવલિંગ જ્ઞાનવાપી પરિસરના વઝુખાનામાંથી મળી આવ્યું હતું. અહેવાલો દાવો કરે છે કે કુવા જેવા તળાવની અંદરનું પાણી, જેનો ઉપયોગ મુસ્લિમો દ્વારા વઝુખાના તરીકે કરવામાં આવે છે, તેમાંથી બહાર કાઢવામાં આવ્યા બાદ શિવલિંગની શોધ થઈ હતી. સર્વેક્ષણ દરમિયાન શિવલિંગ મળી આવ્યા બાદ, સિવિલ જજ (વરિષ્ઠ વિભાગ) રવિ કુમાર દિવાકરે વિવાદિત જ્ઞાનવાપી માળખું સીલ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
પોતાના આદેશમાં કોર્ટે કહ્યું કે શિવલિંગની શોધ નોંધપાત્ર પુરાવો છે. કોર્ટે સીઆરપીએફ કમાન્ડન્ટને પરિસરને સુરક્ષિત કરવા અને મુસ્લિમોને પ્રવેશતા અટકાવવા જણાવ્યું હતું.
વઝુખાના એટલે શું?
વઝુખાના એક એવી જગ્યા છે જ્યાં નમાઝ અદા કરતા લોકો નમાઝ અદા કરતા પહેલા તેમના હાથ અને પગ ધોઈ લે છે. ઇસ્લામમાં તેનું મહત્વ છે કારણ કે તે એવી જગ્યા છે જ્યાં નમાઝ અદા કરતા પહેલા શરીરની ગંદકી ધોવાઇ જાય છે. મૂળભૂત રીતે વઝુખાના બે શબ્દો પરથી ઉતરી આવ્યો છે – વઝુ અને ખાના. વઝુ એટલે નમાઝ અદા કરતા પહેલા શરીરના ભાગોને ધોવા અને ખાના એ જગ્યા છે જ્યાં વઝુ કરવામાં આવે છે.
વઝુ એ શારીરિક અંગો ધોવા માટેની એક ઇસ્લામિક પ્રક્રિયા છે, એક પ્રકારનું ઔપચારિક શુદ્ધિકરણ અથવા સ્નાન. વઝુને કેટલીકવાર ‘આંશિક સ્નાન’ તરીકે અર્થઘટન કરવામાં આવે છે, જે ગુસલની અવેજમાં થાય છે, જે ‘સંપૂર્ણ સ્નાન’ છે, જેમાં આખા શરીરને સ્નાન કરવામાં આવે છે.
કુરાનમાં અધ્યાય 2 આયાત નંબર 222 મુજબ, “ભગવાન તે લોકોને પ્રેમ કરે છે જેઓ સતત તેની તરફ વળે છે. તે પોતાને શુદ્ધ અને સ્વચ્છ રાખનારાઓને પ્રેમ કરે છે.”
જ્ઞાનવાપી માળખાનો સરવે
વારાણસીની એક અદાલતે મુસ્લિમ સમુદાયના સભ્યોએ કોર્ટ દ્વારા અગાઉ આપેલા સરવેમાં અવરોધ ઊભો કર્યાના થોડા દિવસો બાદ 12 મેના રોજ વિવાદિત જ્ઞાનવાપી માળખાના વિડિયોગ્રાફિક સરવેનો આદેશ આપ્યો હતો. વારાણસીના સિવિલ જજ (વરિષ્ઠ વિભાગ) રવિ કુમાર દિવાકરે સરવેના નિર્દેશો જાહેર કર્યા હતા અને 17 મે સુધીમાં રિપોર્ટ સાથે સરવે હાથ ધરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. ત્રણ દિવસના કામ પછી, વિવાદિત માળખાનું સર્વેક્ષણ સોમવારે પૂર્ણ થયું હતું. સોમવારે, ટીમે નંદીની સામેની રચનાઓનું મૂલ્યાંકન કર્યું હતું.
જ્ઞાનવાપી મસ્જિદ સંકુલ એ મુઘલ સમ્રાટ ઔરંગઝેબ દ્વારા નાશ પામેલા પ્રાચીન કાશી વિશ્વનાથ મંદિરના અવશેષો પર બાંધવામાં આવેલ વિવાદાસ્પદ બાંધકામ છે કારણ કે કુતુબ અલ-દિન ઐબક અને ઔરંગઝેબ જેવા ઇસ્લામિક આક્રમણકારો દ્વારા ઘણી વખત તોડફોડ કરવામાં આવી હતી.
1780 માં, ઈન્દોરના અહિલ્યા બાઈ હોલકરે કાશી વિશ્વનાથ મંદિર સંકુલનું નિર્માણ કર્યું, જે વિવાદાસ્પદ મસ્જિદના બંધારણની બાજુમાં છે અને જ્યાં પૂજારીઓ પૂજા અને પ્રાર્થના કરી શકે છે.
