ભારતીય વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિશ્રીએ બુધવારે (18 જૂન 2025) સવારે એક અખબારી નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ વચ્ચે ફોન પર વાતચીત થઈ હતી. ટ્રમ્પના G-7 સમિટમાંથી વહેલા પાછા ફરવાના કારણે બંને નેતાઓની નિર્ધારિત મુલાકાત થઈ શકી નહીં. આ પછી, ટ્રમ્પની વિનંતી પર, બંને વચ્ચે 35 મિનિટથી વધુ સમયની ઔપચારિક ટેલિફોનિક વાતચીત થઈ હતી.
આ ફોન કોલ અનેક રીતે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ હતો- ફક્ત ચર્ચા કરાયેલા વિષયોને કારણે જ નહીં, પરંતુ તેના સમય અને તેમાં આપેલા સંદેશાઓને કારણે પણ. તો ચાલો જાણીએ કે આ વાતચીત શા માટે આટલી ખાસ હતી…
Foreign Secretary Vikram Misri announced that Prime Minister @narendramodi had a telephonic conversation with US President #DonaldTrump, which lasted approximately 35 minutes. During the discussion, PM Modi briefed President Trump about Operation Sindoor. PM Modi clarified that… pic.twitter.com/1RuPVc778V
— DD News (@DDNewslive) June 18, 2025
1- પહલગામ હુમલા પછી પહેલી સીધી વાતચીત
વિક્રમ મિશ્રીએ સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું હતું કે 22 એપ્રિલ 2025ના રોજ પહલગામ હુમલા પછી પીએમ મોદી અને ટ્રમ્પે સીધી વાત કરી હતી. આ વાતચીતમાં ટ્રમ્પે હુમલામાં માર્યા ગયેલા લોકો પ્રત્યે સંવેદના વ્યક્ત કરી હતી અને આતંકવાદ સામે ભારતના વલણને સમર્થન આપ્યું હતું.
આ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે ટ્રમ્પની ઘમંડી અને સ્વાર્થી મીડિયા ટિપ્પણીઓથી એવું લાગતું હતું કે ભારત અને અમેરિકા પહેલાથી જ ઘણી વખત વાટાઘાટો કરી ચૂક્યા છે. ટ્રમ્પે વારંવાર દાવો કર્યો હતો કે તેમણે વેપાર દબાણનો ઉપયોગ કરીને ભારતને પાકિસ્તાન સાથે વાત કરવા અને યુદ્ધવિરામ માટે સંમત થવા માટે ‘સમજાવ્યું’ છે.
મિસ્ત્રીના નિવેદનથી સ્પષ્ટ થયું કે ટ્રમ્પનો ‘શાંતિ સ્થાપવાનો’ દાવો સંપૂર્ણપણે ખોટો અને ભ્રામક હતો. આ નિવેદન ટ્રમ્પના ખોટા વાણી-વર્તનને ખુલ્લેઆમ ઉજાગર કરે છે.
2- ‘ગોલી કા જવાબ ગોલા’ના સંકલ્પનો પુનરોચ્ચાર
ટેલિફોનિક વાતચીતમાં, પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પને સ્પષ્ટપણે યાદ અપાવ્યું કે ભારતે આખી દુનિયાને કહ્યું છે કે તે પહલગામ હુમલાનો મજબૂત જવાબ આપશે. મોદીએ કહ્યું કે 6-7 મે 2025ની રાત્રે ભારતનું ઑપરેશન સિંદૂર કાર્યવાહી એક સંયમિત, બિન-ઉશ્કેરણીજનક અને સચોટ લશ્કરી કાર્યવાહી હતી, જે PoK અને પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદી માળખાઓ પર કેન્દ્રિત હતી.
પીએમ મોદીએ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે ભારતે ભૂતકાળમાં પાકિસ્તાનની દરેક ઉશ્કેરણીજનક કાર્યવાહીનો જવાબ આપ્યો છે અને ભવિષ્યમાં પણ આપશે અને તે પણ મોટા પાયે – ‘ગોલી કા જવાબ ગોલા’ને અનુસરીને.
પીએમ મોદીનું આ નિવેદન નવા ભારતની તાકાત અને આત્મવિશ્વાસ દર્શાવે છે. આ એ ભારત છે જે કોઈપણ વિદેશી શક્તિના આદેશનું પાલન કરતું નથી, પરંતુ પોતાના સાર્વભૌમત્વ અને નાગરિકોની સુરક્ષા માટે દુશ્મનને યોગ્ય જવાબ આપે છે. આ નિવેદન શાંત પરંતુ દૃઢ નિશ્ચયનું પ્રતીક છે.
3- જેડી વાન્સની ચેતવણી અને ભારતનો મોટો પ્રતિભાવ
પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પને એમ પણ કહ્યું કે ઑપરેશન સિંદૂરના પહેલા તબક્કા પછી, 9 મેની રાત્રે, યુએસ ઉપરાષ્ટ્રપતિ જેડી વાન્સે તેમને ફોન કરીને પાકિસ્તાન તરફથી ‘મોટા હુમલા’ની ચેતવણી આપી હતી. ભારતે વાન્સને ખૂબ જ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું કે ભારત પાકિસ્તાન દ્વારા કોઈપણ ઉશ્કેરણીજનક કાર્યવાહીનો વધુ મજબૂત અને વધુ મોટો જવાબ આપશે. બાદમાં ભારતે કર્યું પણ એવું જ.
પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પને જણાવ્યું હતું કે પાકિસ્તાનની ઉશ્કેરણીના જવાબમાં, ભારતે ચોક્કસ લશ્કરી હુમલા કર્યા હતા જેણે પાકિસ્તાનના હવાઈ સંરક્ષણને સંપૂર્ણપણે નષ્ટ કરી દીધા હતા અને તેમના એરપોર્ટને નકામા બનાવી દીધા હતા. ભારતે સંપૂર્ણ હવાઈ સર્વોપરિતા પ્રાપ્ત કરી હતી. આ પછી, સંપૂર્ણપણે વિખેરાયેલા પાકિસ્તાનને ભારત સામે યુદ્ધવિરામ માટે અપીલ કરવાની ફરજ પડી હતી. આ ભારતની લશ્કરી શક્તિ અને વ્યૂહાત્મક ચતુરાઈનો પુરાવો છે.
4- વેપાર સોદા કે મધ્યસ્થી અંગે કોઈ વાત નહીં
પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પને સ્પષ્ટપણે યાદ અપાવ્યું હતું કે પાકિસ્તાની લશ્કરી નેતૃત્વ સાથે કે અમેરિકન નેતૃત્વ સાથેની કોઈપણ વાતચીતમાં વેપારનો ઉલ્લેખ પણ નહોતો. તેમણે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે ભારતે ક્યારેય અમેરિકા સાથે ‘મધ્યસ્થી’ વિશે વાત કરી નથી, કારણ કે ભારત પાકિસ્તાન સાથેના તેના દ્વિપક્ષીય મુદ્દાઓમાં કોઈપણ તૃતીય પક્ષની મધ્યસ્થી સ્વીકારશે નહીં. આ મુદ્દે ભારતમાં સંપૂર્ણ રાજકીય સર્વસંમતિ છે.
મોદીએ ટ્રમ્પને જણાવ્યું હતું કે લશ્કરી કાર્યવાહી રોકવા માટેની બધી ચર્ચાઓ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે સ્થાપિત લશ્કરી ચેનલો દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જેમાં કોઈ ત્રીજો દેશ સામેલ નહોતો અને કોઈ વેપાર કરાર તેનો ભાગ નહોતો. મોદીએ એ પણ પુનરોચ્ચાર કર્યો કે ઑપરેશન સિંદૂર હજુ પૂરું થયું નથી અને ભારત હવે કોઈપણ આતંકવાદી હુમલાને યુદ્ધની કાર્યવાહી તરીકે ગણશે. આ નિવેદન ભારતની સ્પષ્ટ અને મક્કમ નીતિને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
5- ટ્રમ્પના સ્ટોપઓવર આમંત્રણને નકારવું એ એક મોટું પગલું
એક હિંમતવાન અને વ્યૂહાત્મક પગલું ભરતા, પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પના યુએસમાં સ્ટોપઓવર મીટિંગ માટેના આમંત્રણને નમ્રતાપૂર્વક નકારી કાઢ્યું. ટ્રમ્પે કેનેડાથી ભારત પરત ફરતી વખતે મોદીને યુએસમાં સ્ટોપઓવર માટે આમંત્રણ આપ્યું હતું, પરંતુ મોદીએ કહ્યું કે તેમની પાસે પૂર્વનિર્ધારિત કાર્યક્રમો અને જવાબદારીઓ છે, તેથી સ્ટોપઓવર શક્ય નથી. આ નમ્ર ઇનકાર એક શક્તિશાળી સંદેશ મોકલે છે.
કંઈ પણ બોલ્યા વિના, મોદીએ યુએસને કહ્યું કે ભારત હવે ‘નાનો દેશ’ નથી રહ્યો જેના નેતાઓ મોટા દેશોના આહ્વાન પર ઉતાવળ કરે છે. આ ઇનકાર આજના વિશ્વમાં ભારતની પ્રાથમિકતાઓ અને તેની શક્તિ અને આત્મસન્માન દર્શાવે છે. આ પગલું ભારતની વધતી જતી વૈશ્વિક સ્થિતિનું પ્રતીક છે.
6- શું ટ્રમ્પે મોદીને ‘ફસાવવા’નો કર્યો પ્રયાસ?
ટ્રમ્પના સ્ટોપઓવર આમંત્રણનો સમય ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પાકિસ્તાનના સેના પ્રમુખ અસીમ મુનીર હાલમાં અમેરિકામાં છે. તેઓ 15 જૂનથી 5 દિવસની મુલાકાતે છે અને ટ્રમ્પને મળવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, ટ્રમ્પ દ્વારા મોદીને સ્ટોપઓવર માટે આમંત્રણ આપવું એ કદાચ મોદી અને મુનીરને એક રૂમમાં અથવા એક ટેબલ પર ભેગા કરીને ‘શાંતિ નિર્માતા’ તરીકેની તેમની છબીને વધુ મજબૂત બનાવવાના તેમના પ્રયાસનો એક ભાગ હતો.
ટ્રમ્પે અગાઉ દાવો કર્યો છે કે તેમણે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ‘પરમાણુ યુદ્ધ’ અટકાવ્યું હતું. તેમના વાણી-વર્તન અને સ્વ-પ્રમોશનને જોતાં, એવું વિચારવું ખોટું નથી કે તેમણે ‘શાંતિ નિર્માતા’ દાવાને વધુ અતિશયોક્તિપૂર્ણ બનાવવા માટે મોદી અને મુનીરના ફોટાનો ઉપયોગ કર્યો હોત.
પરંતુ મોદીએ સ્ટોપઓવરને નકારી કાઢીને ટ્રમ્પના પીઆર પગલાને સંપૂર્ણપણે નિષ્ફળ બનાવ્યો. તેમણે મુનીરને એમ પણ કહ્યું કે ભારત તેમના જેવા નેતાઓ સાથે નકામા નાટકમાં સમય બગાડશે નહીં. આ પગલું ટ્રમ્પ અને મુનીર બંનેને ભારતની ચતુરાઈ અને મક્કમતા દર્શાવે છે.
7- ભારત અને પાકિસ્તાન સમાન નથી: દુનિયાને સ્પષ્ટ સંદેશ
પીએમ મોદીની આ ટેલિફોનિક વાતચીત ગુપ્ત રીતે ખૂબ મોટો સંદેશ આપી રહી છે. ટ્રમ્પને ભારત અને પાકિસ્તાનના નેતાઓને એકસાથે બોલાવવાની તક ન આપીને, મોદીએ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે ભારત અને પાકિસ્તાનને સમાન ગણી શકાય નહીં.
વિશ્વની ચોથી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા, મજબૂત અને આધુનિક સેના અને સ્થિર લોકશાહી સરકાર ધરાવતા ભારતની તુલના તૂટેલા, આતંકવાદગ્રસ્ત, અસ્થિર અને ગરીબીગ્રસ્ત પાકિસ્તાન સાથે કરી શકાય નહીં. આ સંદેશ ફક્ત અમેરિકા માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ માટે છે. મોદીએ શબ્દો વગર કહ્યું કે ભારત હવે વૈશ્વિક મંચ પર પોતાની શરતો પર ઊભું છે.
ભારત અહીં ટકી રહેવા માટે છે. આ એક બહુધ્રુવીય વિશ્વ છે, અને ભારત એવા ધ્રુવોમાંથી એક છે જે પોતાના નિયમો બનાવશે અને પોતાનો રસ્તો પસંદ કરશે. ભારતને અવગણવું કે ગેરસમજ કરવી એ વિશ્વની સૌથી મોટી ભૂલ હશે.
પીએમ મોદીએ G-7 સમિટમાંથી પાછા ફરતી વખતે ફોન કોલમાં આ સંદેશ આપી દીધો. આ વાતચીતથી ભારતની તાકાત અને સંયમ તો દેખાયો જ, પણ એ પણ સ્પષ્ટ થયું કે ભારત હવે દુનિયા સાથે પોતાની શરતો પર વાત કરશે.
