અરવિંદ કેજરીવાલની આમ આદમી પાર્ટી (AAP) ને દિલ્હીની MCD ચૂંટણીમાં સફળતા મળી છે અને તે બહુમતીના આંકને સ્પર્શી રહી હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. જો કે મતગણતરીનું અંતિમ પરિણામ સાંજ સુધીમાં જાહેર કરવામાં આવશે. આ દરમિયાન દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે MCDમાં ભલે AAPને બહુમતી મળી છે, પરંતુ મેયર બીજેપીનો જ હશે.
વાસ્તવમાં, દિલ્હી બીજેપીના પ્રવક્તા તજિન્દરપાલ સિંહ બગ્ગાએ ટ્વિટ કર્યું હતું કે, “દિલ્હીમાં ફરી એકવાર ભારતીય જનતા પાર્ટીના મેયર બનશે.” બગ્ગાએ 12:41 મિનિટે આ ટ્વિટ કર્યું અને ત્યાં સુધીમાં પ્રારંભિક વલણોએ AAPની બહુમતી સાફ કરી દીધી હતી.
दिल्ली में फिर एक बार भारतीय जनता पार्टी का मेयर बनेगा ।
— Tajinder Pal Singh Bagga (@TajinderBagga) December 7, 2022
તે પછી, સોશિયલ મીડિયા પર દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે MCDમાં AAPને ભલે બહુમતી મળી હોય, પરંતુ દિલ્હીનો મેયર બીજેપીનો જ બનશે. તેની પાછળ અનેક તર્ક વિતર્કો આપવામાં આવી રહ્યા છે. એક દલીલ એવી છે કે દિલ્હીના ગવર્નર 12 કાઉન્સિલરોને નોમિનેટ કરશે. આ રીતે ભાજપના કાઉન્સિલરોની સંખ્યા વધીને 116 થશે.
આ સાથે લોકો એવી પણ દલીલ કરે છે કે AAPના કાઉન્સિલરો ભલે વધુ હોય, પરંતુ તેઓ ક્રોસ વોટ કરશે અને મેયર ચૂંટવામાં ભાજપને મદદ કરશે. આ સાથે જ કેટલાક લોકો કોર્પોરેટરો ભાજપમાં જોડાવાના હોવાની વાત પણ કરી રહ્યા છે, કારણ કે પક્ષપલટા વિરોધી કાયદો કોર્પોરેટરોને લાગુ પડતો નથી.
MCD ચૂંટણીમાં પક્ષપલટા વિરોધી કાયદાનો અમલ ન કરવો એ આમ આદમી પાર્ટી માટે ખરો ખતરો છે. સાંસદો અને ધારાસભ્યો ગૃહમાં પક્ષની સંમતિ વિના પોતાની રીતે પક્ષ બદલી શકતા નથી અથવા કોઈપણ મુદ્દા પર મતદાન કરી શકતા નથી. જો કે, આ નિયમ મેયર, સિટી કાઉન્સિલ અને નગરપાલિકાઓના વડાઓ અને કાઉન્સિલરોને લાગુ પડતો નથી.
આ પહેલા પણ ભાજપે કર્યું છે બહુમત વગર શાસન
હવે જો ભાજપ એવો દાવો કરી રહ્યું છે કે મેયર ભાજપનો જ હશે તો તેની પાછળ એક કારણ છે. નગરપાલિકાઓમાં પક્ષપલટા વિરોધી કાયદો લાગુ પડતો નથી તે સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે, પરંતુ જ્યાં તે લાગુ છે ત્યાં પણ ભાજપે લઘુમતીમાં રહીને પોતાની સરકાર બનાવી છે. આના ઉદાહરણો પણ છે.
બીજેપીએ ગોવા, મધ્યપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં અન્ય પાર્ટીના ધારાસભ્યોના સમર્થનથી સરળતાથી સરકાર બનાવી હતી. ગોવા અને મધ્યપ્રદેશમાં કોંગ્રેસ એકમાત્ર સૌથી મોટી પાર્ટી હતી, તે પછી પણ કોંગ્રેસ ત્યાં સરકાર બનાવી શકી ન હતી અને ભાજપે સત્તા કબજે કરી હતી.
નોંધનીય છે કે જે પણ પાર્ટી MCD જીતે છે, તેનો કાર્યકાળ 5 વર્ષનો હોય છે, પરંતુ દિલ્હીમાં તેમના દ્વારા ચૂંટાયેલા મેયરનો કાર્યકાળ માત્ર એક વર્ષનો હોય છે. આ રીતે દિલ્હીમાં દર વર્ષે મેયરની ચૂંટણી યોજાય છે. એક જ મેયર સતત પાંચ વર્ષ સુધી પદ પર રહી શકતો નથી.
દિલ્હી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન એક્ટ મુજબ કોઈપણ કાઉન્સિલર મેયર બની શકતો નથી. અનામતના નિયમો હેઠળ, પ્રથમ વર્ષમાં માત્ર એક મહિલા કાઉન્સિલર મેયર બની શકે છે, જ્યારે ત્રીજા વર્ષે ફક્ત અનુસૂચિત જાતિ અથવા અનુસૂચિત જનજાતિના કાઉન્સિલર જ આ પદ માટે દાવો કરી શકે છે. આ રીતે બીજા, ચોથા અને પાંચમા વર્ષમાં મેયરનું પદ બિનઅનામત રહેશે અને કોઈપણ કાઉન્સિલર તેના માટે દાવો કરી શકશે.
ઉલ્લેખનીય છે કે MCD ચૂંટણીમાં AAPને 134 સીટો મળી છે, જ્યારે બીજેપીને 104 સીટો મળી છે. દિલ્હી MCD માટે 4 ડિસેમ્બર 2022 ના રોજ યોજાયેલ મતદાનમાં કુલ 1349 ઉમેદવારો ઉભા હતા. MCDમાં સરકાર બનાવવા માટે કોઈપણ પક્ષ પાસે 126 કે તેથી વધુનો આંકડો હોવો જોઈએ.
