સર્વોચ્ચ અદાલતે સોમવારે (7 નવેમ્બર) કેન્દ્ર સરકારના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગના લોકોને નોકરીમાં 10 ટકા અનામત આપવાના નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું છે. તો આજે આપણે સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ કે શું છે EWS ક્વોટા અને શું છે તેના લાભ.
સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે EWS અનામત બંધારણની ભાવના અને સિદ્ધાંતોનું ઉલ્લંઘન કરતું નથી. આ નીતિ વર્ષો પહેલા અમલમાં આવી હોવા છતાં, સમાજના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગના લોકોને પાત્રતા અને લાભ અંગે હજુ પણ કેટલીક મૂંઝવણ છે.
EWS ક્વોટા 2019 માં લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો
PM મોદીની આગેવાની હેઠળની સરકારે ભારતીય બંધારણમાં 103મો સુધારો લાવીને 2019માં EWS ક્વોટા લાવી દીધો હતો. EWS અનામત માટેની જોગવાઈ કલમ 15ની કલમ 6 અને બંધારણની કલમ 16માં ઉમેરવામાં આવી હતી. આ કલમ આર્થિક રીતે નબળા સામાન્ય વર્ગને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને નોકરીઓમાં અનામત પ્રદાન કરે છે.
સુધારા મુજબ, આ અનામત ખાનગી સહિત કોઈપણ શૈક્ષણિક સંસ્થા દ્વારા પણ લાગુ કરી શકાય છે. જો કે, લઘુમતી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને સુધારામાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે.
EWS ના મુખ્ય લાભાર્થી કોણ છે?
જાતિ અને વર્ગ પર આધારિત અનામતથી વિપરીત, EWS ક્વોટા આર્થિક રીતે નબળા લોકોની સામાન્ય શ્રેણીને અનામત આપે છે. સામાન્ય કેટેગરીની વ્યક્તિ EWS હેઠળ આવે છે તે હકીકત તેની અથવા તેના પરિવારની વાર્ષિક આવક પર આધારિત છે.
કોઈ વ્યક્તિ EWS ક્વોટા હેઠળ આવવા માટે, તેની અથવા તેના પરિવારની આવક ₹8 લાખથી ઓછી હોવી જોઈએ. અહીં, આવકના સ્ત્રોતમાં ખેતી, વ્યવસાય અને અન્ય વ્યવસાયોનો પણ સમાવેશ થાય છે.
EWS ની મિલકત પર ફરજિયાત શરત
EWS માં આવતા લોકો માટે અમુક ફરજિયાત શરતો છે. આ શ્રેણી હેઠળની વ્યક્તિ પાસે 5 એકરથી ઓછી ખેતીની જમીન હોવી આવશ્યક છે. આ સાથે તેમનો રહેણાંક ઘર/ફ્લેટ 200 ચોરસ મીટર કે તેથી વધુ ન હોવો જોઈએ. જો રહેણાંક ઘર/ફ્લેટ 200 ચોરસ મીટરથી વધુ હોય, તો તે નગરપાલિકા હેઠળ આવવો જોઈએ નહીં.
EWS અનામત ક્યાં લાગુ પડે છે?
EWS અનામત સરકારી નોકરીઓમાં અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ માટેની અરજીમાં છૂટછાટ આપે છે. શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને સરકારી નોકરીઓમાં પ્રવેશ માટે EWS ક્વોટા હેઠળ 10 ટકા અનામત હશે.
