હવે જ્યારે ગુજરાત પોલીસે તિસ્તા સેતલવાડને કસ્ટડીમાં લીધી છે, ત્યારે આ મામલામાં તેની શું ભૂમિકા હતી તે સમજવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આટલા વર્ષો કેવી રીતે લાગ્યા અને UPA શાસન દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા નિયુક્ત કરાયેલ SIT અને Amicus Curiae એ આ નિષ્કર્ષ પર આવવા માટે કેવી રીતે ઝીણવટપૂર્વક તપાસ કરી. આ તમામ વિગતો ભારતના સોલિસીટર જનરલ દ્વારા કરવામાં આવેલી દલીલો દ્વારા જાણવા મળી છે.
હું ભારતના સોલિસિટર જનરલને ટાંકીને શરૂઆત કરું છું.
ગુજરાત રાજ્ય તરફથી હાજર રહેલા ભારતના સોલિસિટર જનરલે SIT વતી આગળની દલીલોને વ્યાપક પ્રમાણમાં અપનાવી હતી. વધુમાં, તેમણે એવી દલીલ કરી હતી કે શ્રીમતી તિસ્તા સેતલવાડ દ્વારા મોટા ષડયંત્ર અંગેના આક્ષેપો માત્ર વેરની ભાવનાથી કરવામાં આવી રહ્યા છે, જેથી સમગ્ર ગુજરાત રાજ્યને બદનામ કરી શકાય.
ફરિયાદનો સમગ્ર મામલો મુખ્યત્વે રાજ્ય પ્રાયોજિત ગુના અને રાજ્યમાં લઘુમતીઓને નિશાન બનાવવાના આરોપોને આગળ વધારવા માટે નાણાવટી-શાહ કમિશન સમક્ષ દાખલ કરવામાં આવેલા ગુજરાત રાજ્યના અધિકારીઓના સત્તાવાર રેકોર્ડ અને એફિડેવિટ પર આધારિત હતો. અપીલકર્તા – ઝાકિયા અહેસાન જાફરીનો ઉપયોગ ઉપરોક્ત ષડયંત્રને આગળ વધારવા માટે એક સાધન તરીકે કરવામાં આવ્યો હતો, જેના બદલામાં તિસ્તા સેતલવાડના ષડયંત્રનો શિકાર બની હતી અને 8.6.2006ની ફરિયાદમાં મૃતક પૂર્વ સંસદ સભ્ય એહસાન જાફરીની વિધવા હોવાના કારણે ફરિયાદી તરીકે તેનું નામ આપ્યું હતું.
અંતિમ અહેવાલમાં દર્શાવે છે કે જેઓ ફરિયાદીના સંભવિત સાક્ષી બનવાના હતા તેવા વ્યક્તિઓ દ્વારા દસ્તાવેજોની બનાવટ સહિતના તથ્યો અને પુરાવાઓ ધરાવે છે.
તે માત્ર દસ્તાવેજોના બનાવટનો કેસ નથી, પરંતુ સાક્ષીઓને પ્રભાવિત કરવાનો અને શીખવવાનો અને તેમને પહેલાથી તૈયાર કરાયેલા સોગંદનામા પર જુબાની આપવાનો પણ છે, જેમ કે ફોજદારી પરચુરણ અરજી નંબર 11.7.2011 ના હાઈકોર્ટના ચુકાદામાં નોંધવામાં આવ્યું છે. 1692/201194. તે હકીકત ગુલબર્ગ સોસાયટી કેસમાં સીઆર નંબર 67/2002માં તેની ઊલટતપાસ દરમિયાન અપીલકર્તા ઝાકિયા અહેસાન જાફરીએ આપેલી કબૂલાતમાં સામે આવી હતી.
વાસ્તવમાં, સોલિસિટર જનરલે રજૂઆત કરી હતી કે SIT એ સમગ્ર ગુજરાત રાજ્યના ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓ, અમલદારશાહી અને પોલીસ વહીવટને ખોટા હેતુઓ માટે નુકસાન પહોંચાડવા બદલ તીસ્તા સેતલવાડ સામે કાર્યવાહી કરવા માટે પગલાં લેવા જોઈએ. સેતલવાડના પતિના કેસમાં પણ હાઈકોર્ટે તેમના આચરણની આકરી ઝાટકણી કાઢી હતી.
સોલિસિટર જનરલ દલીલ કરે છે કે SITના અભિપ્રાય પર ફરીથી વિચાર કરવાની જરૂર નથી અથવા અપીલકર્તા દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ વધુ તપાસ માટે કેસની જરૂર નથી. તેમની રજૂઆતમાં પણ, ન તો SIT દ્વારા સંપૂર્ણ તપાસ અને તપાસ દરમિયાન એકત્રિત કરવામાં આવેલી સમગ્ર સામગ્રીના યોગ્ય પૃથ્થકરણ પછી રચવામાં આવેલ અભિપ્રાય ખામીયુક્ત છે કે ન તો SIT દ્વારા રજૂ કરાયેલા અંતિમ અહેવાલને સ્વીકારવા અને નકારી કાઢવામાં મેજિસ્ટ્રેટનો અંતિમ આદેશ. વિરોધ અરજી અથવા તે સંદર્ભમાં હાઇકોર્ટની, ભારતના બંધારણની કલમ 136 હેઠળ આ કોર્ટના હાથે વધુ તપાસની જરૂર છે. તેથી તેમણે અપીલ ફગાવી દેવા માટે પ્રાર્થના કરી છે.
પરંતુ અહીં શ્રીમતી તિસ્તા સેતલવાડની ભૂમિકા સમજવી પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેથી, સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશથી મેં સામાન્ય માણસ માટે આ બાબતમાં સંપૂર્ણ સત્ય સમજવા માટે સંબંધિત ભાગો એકત્રિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
એવી રજૂઆત કરવામાં આવે છે કે તિસ્તા સેતલવાડ, તે જેના માટે સૌથી વધુ જાણીતા છે તેવા અને વેરની ભાવનાથી, ન્યાયની શોધના નામે ફરિયાદમાં અપ્રમાણિત આક્ષેપોના આધારે તેમના ત્રાસ અને સતાવણીને ચાલુ રાખવામાં રસ ધરાવતા હતા અને સનસનાટીભર્યા ગુનાના રાજકારણને સળગતો રાખવા માંગતા હતા.
સુપ્રિમ કોર્ટના ચુકાદાના પ્રમાણે ક્રમશઃ ઘટેલ ઘટનાક્રમ અને તિસ્તાની ભૂમિકા નીચે મુજબ છે:
1) ઝાકિયા અહેસાન જાફરીએ 22.10.2010ના રોજ નોંધાયેલા તેના પુરાવામાં સ્વીકાર્યું કે આર.બી. શ્રીકુમાર સંબંધિત સમયે એક એનજીઓ સાથે કામ કરતા હતા અને તિસ્તા સેતલવાડ તે સંસ્થા સાથે સંકળાયેલા હતા.
2) રસપ્રદ વાત એ છે કે, તે બીજું કોઈ નહીં, પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટના ભૂતપૂર્વ ન્યાયાધીશોની આગેવાની હેઠળના પ્રાઈવેટ સિટિઝન્સ કમિશનના કન્વીનર હતા અને અપીલકર્તા – ઝાકિયા અહેસાન જાફરીને પ્રભાવિત કરવાની સ્થિતિમાં હતા.
3) શ્રી આર.બી. શ્રીકુમારનું વર્ઝન પાછળથી એફિડેવિટમાં વહીવટીતંત્રની કામગીરી વિશે ટિપ્પણી કરે છે, તેને કારકિર્દીની તકોને નકારવાના સંદર્ભમાં જોવી જોઈએ. આર.બી શ્રીકુમાર, ભૂતપૂર્વ IPS અધિકારી, રમખાણો સમયે ગુજરાતના સશસ્ત્ર એકમના અધિક પોલીસ મહાનિર્દેશક તરીકે નિયુક્ત થયા હતા, જેમણે નાણાવટી-શાહ કમિશન સમક્ષ નવ એફિડેવિટ દાખલ કરી હતી. તેણે તેની કોઈપણ સામગ્રી વ્યક્તિગત જ્ઞાન/માહિતીમાંથી મેળવી ન હતી, જે તેમણે જણાવેલા ઓફિસના કબજેદાર તરીકે પ્રાપ્ત કરી હોય.
4) વધુમાં, તેમણે કમિશન સમક્ષ દાખલ કરેલી તેમની પ્રારંભિક બે એફિડેવિટમાં રાજ્ય સરકાર સામે કોઈ આક્ષેપો કર્યા ન હતા, પરંતુ 9.4.2005ના ત્રીજા એફિડેવિટથી આરોપો લગાવવાનું શરૂ કર્યું, સંભવતઃ કારણ કે તેઓ તેમના જુનિયર શ્રી કે.આર. કૌશિકથી ઓછી સેવાઓ પ્રાપ્ત કરતા હતા.
5) પાછળથી, તે ISRO જાસૂસી કેસમાં સીબીઆઈ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી એફઆઈઆરમાં આરોપી તરીકે સામેલ થયા, જે આ કોર્ટના નિર્દેશો હેઠળ એસ. નંબી નારાયણન વિ. સિબી મેથ્યુસ એન્ડ ઓર્સ.81માં નોંધવામાં આવ્યો હતો.
6) ઝાકિયા અહેસાન જાફરીએ ગુલબર્ગ સોસાયટી કેસમાં CR નં. 67/2002 હોવાથી PW-337 તરીકેની તેની ઊલટતપાસમાં કબૂલ્યું હતું કે તે તિસ્તા સેતલવાડને થોડા સમયથી ઓળખતી હતી અને ઘટના પછી આર.બી. શ્રીકુમારને મળી હતી. તેમણે જણાવ્યું છે કે આર.બી. શ્રીકુમાર 28.2.2002 ના રોજ ગુલબર્ગ સોસાયટીમાં આવ્યા હતા અને ઘટનાને ચાર વર્ષ પૂર્ણ થયા પછી તેને મળી હતી.
7) તેણે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે આર.બી. શ્રીકુમાર તે સમયે તિસ્તા સેતલવાડ સાથે કામ કરી રહ્યા હતા. તેણે તેની ઊલટતપાસમાં એ પણ કબૂલ્યું હતું કે તેણે 22.8.2003 ના રોજ નાણાવટી-શાહ કમિશન સમક્ષ નિવેદન આપ્યું હતું અને તે નિવેદન આપ્યા પછી, તેમને તે નિવેદનની નકલ વાંચવાનો કોઈ ઘટના નહોતી. આ એ હકીકતનું સૂચન હતું કે તેને તિસ્તા સેતલવાડ દ્વારા શીખવાડવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ તેણે તે વિશે ક્યારેય ખુલાસો કર્યો ન હતો, તેણે ઉલટ તપાસમાં કઇ હકીકત સ્વીકારવી પડી હતી.
8) તેણે તેની ઊલટતપાસમાં પણ સ્વીકાર્યું હતું કે આર.બી. શ્રીકુમાર સરકારથી નિરાશ હતા. તે જ સમયે, તેણે કમિશન સમક્ષ દાખલ કરેલા સોગંદનામાના સંબંધમાં SIT દ્વારા કરવામાં આવેલી પૂછપરછ વિશે તે યાદ કરવામાં અસમર્થ હતી. અને તેણે તિસ્તા સેતલવાડની સૂચનાઓનું પાલન કર્યું હતું.
9) ગુલબર્ગ સોસાયટી કેસમાં સીઆર નંબર 67/2002 હોવાના એસઆઈટી દ્વારા ફાઈલ કરવામાં આવેલા અંતિમ પૂરક અહેવાલમાં, સ્પષ્ટપણે નોંધવામાં આવ્યું છે કે ઓગણીસ સાક્ષીઓએ તેમના તૈયાર કરેલા હસ્તાક્ષરિત નિવેદન(ઓ) રેકોર્ડ પર લેવાનો આગ્રહ કર્યો હતો, જે તેમના જણાવ્યા મુજબ હતા. તિસ્તા સેતલવાડ અને એડવોકેટ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલ – શ્રી એમ.એમ. તિર્મીઝ અને પોતાનું નિવેદન આપવાની તૈયારી દર્શાવી ન હતી. આ રીતે રજૂ કરાયેલા નિવેદનો તેમને તિસ્તા સેતલવાડ અને એડવોકેટ – શ્રી એમ.એમ. તિર્મિઝી અને તેઓએ માત્ર આના પર સહી કરી હતી
10) અપીલકર્તાને વિરોધ અરજીમાં ખોટી માહિતીઓ ભારપૂર્વક જણાવવાની હિંમત આપવામાં આવી હતી જેથી તેઓ નવી સામગ્રી અને આરોપો ઉમેરવાનું ચાલુ રાખવા માટે ખુલ્લું રહે કે જે કોર્ટ સંપૂર્ણ ન્યાય કરવા માટે તપાસવા માટે બંધાયેલી છે, જેથી તે તેને જાળવી રાખવાની તેની રચનામાં સફળ થાય અને રાજકીય બદલો લેવાનું ષડયંત્ર ચાલુ રાખી શકે. આ ખરેખર તિસ્તા સેતલવાડ જેવા કહેવાતા લોક-ઉત્સાહી વ્યક્તિઓના નામ પર વ્યક્તિઓના જૂથના કહેવા પર કરવામાં આવી રહ્યું હતું. વિરોધ અરજી કોઈપણ ધોરણ દ્વારા સાચી વિરોધ અરજી નથી.
11) નોંધનીય રીતે, હાલના કેસમાં, ફરિયાદીએ ખરેખર નાણાવટી-શાહ કમિશન સમક્ષ દાખલ કરાયેલા અધિકારીઓના સોગંદનામા પર આધાર રાખ્યો છે જે અમુક વ્યક્તિઓ દ્વારા સંબંધિત હકીકતના ઘટસ્ફોટનો ઉલ્લેખ કરે છે જેમને પોતાને કોઈ અંગત જ્ઞાન ન હતું અને સત્તાવાર મીટિંગમાં હાજરી અંગેના તેમના દાવા અને તેનાથી વિપરિત જબરજસ્ત પુરાવાના આધારે ખોટા ઠરાવ્યા છે. માત્ર એટલા માટે એક વ્યક્તિ કોઈ ચોક્કસ હકીકતના અસ્તિત્વ વિશે દાવો કરે છે કે જ્યાં સુધી તે સંસ્કરણને સમકાલીન પુરાવા/સામગ્રીને સમર્થન આપી ના શકે અને તેથી વધુ જ્યારે તેના દાવાને ખોટા દર્શાવવા માટેના પૂરતા પુરાવા ના હોય ત્યાં સુધી તે કોર્ટના ટ્રાયલ માટે હક્કદાર નથી બનતું.
12) ખાનગી કમિશને તેના અવલોકનોની સ્થાપના કેટલાક અજાણ્યા મંત્રી દ્વારા કરાયેલી જાહેરાતના આધારે કરી હતી. જ્યારે વાસ્તવમાં જબરજસ્ત પુરાવા દર્શાવે છે કે સમીક્ષા બેઠકમાં કોઈ કેબિનેટ મંત્રી હાજર ન હતા, જેમાં માત્ર મુખ્યમંત્રીની અધ્યક્ષતામાં ઉચ્ચ અધિકારીઓએ હાજરી આપી હતી. તેવી જ રીતે, શ્રી સંજીવ ભટ્ટની હાજરી મિટિંગમાં હાજર રહેલા ઉચ્ચ અધિકારીઓ દ્વારા આપવામાં આવેલા સતત નિવેદનોથી ખોટી સાબિત થાય છે. આ તમામ બાબતોનું SIT દ્વારા સંપૂર્ણ વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું છે અને અંતિમ રિપોર્ટમાં નોંધવામાં આવ્યું છે.
This article is written by Himanshu Jain, Political Analyst
