રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા મોહનદાસ ગાંધી સિવાય અન્ય રાષ્ટ્રીય નેતાઓના ચહેરા સાથે નવી ભારતીય ચલણી નોટ પર વિચારણા કરી રહી હોવાના મીડિયા અહેવાલોના એક દિવસ પછી, મધ્યસ્થ બેંકે તેમને નકારતું નિવેદન બહાર પાડ્યું છે.
એક નિવેદનમાં, આરબીઆઈએ જણાવ્યું છે કે હાલમાં એવી કોઈ દરખાસ્ત નથી કે વર્તમાન ચલણ અને બેંક નોટોમાં મહાત્મા ગાંધીની છબીને બદલીને અન્યની ચલણી નોટોમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવે.
There is no such proposal by the Reserve Bank of India to make any changes in the existing currency and bank notes: RBI on reports suggesting that it is considering changes to the existing currency, and bank notes by replacing Mahatma Gandhi’s face with that of others pic.twitter.com/DtPL2a8WeS
— ANI (@ANI) June 6, 2022
5 જૂને, ઘણા મીડિયા આઉટલેટ્સે ‘સરકારી સ્ત્રોતો’ને ટાંકીને અહેવાલો પ્રકાશિત કર્યા હતા કે આરબીઆઈ ચલણી નોટો પર ડૉ એપીજે અબ્દુલ કલામ અને રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની વોટરમાર્ક છબીઓના ઉપયોગ પર વિચાર કરી રહી છે.
RBIની ચોખવટ પહેલા ચલણી નોટો પર ફરી રહેલ સમાચાર આ મુજબ હતા
ગઈ કાલથી જુદા જુદા સમાચાર માધ્યમોમાં પ્રસારિત થયેલ રિપોર્ટ મુજબ ભારતીય ચલણી નોટ પર હવે મોહનદાસ ગાંધી જ એક માત્ર વ્યક્તિત્વ નહીં હોય કેમ કે ભારતીય રિઝર્વ બેંક ચલણમાં રવીન્દ્રનાથ ટાગોર અને એપીજે અબ્દુલ કલામની તસવીરો ઉમેરવાનું વિચારી રહી છે.
મીડિયા આઉટલેટસે પોતાના અહેવાલોમાં ટાંકયું હતું કે આ પહેલીવાર છે જ્યારે આરબીઆઈ બેંક ભારતીય ચલણી નોટ પર મોહનદાસ ગાંધી સિવાયની પ્રખ્યાત હસ્તીઓની તસવીરોનો ઉપયોગ કરવાનું વિચારી રહી છે. RBI અને સિક્યોરિટી પ્રિન્ટિંગ એન્ડ મિન્ટિંગ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (SPMCIL), જે નાણા મંત્રાલય હેઠળ છે, એમના તરફથી જાણવા મળ્યું છે કે ગાંધી, ટાગોર અને કલામ વોટરમાર્કના સેમ્પલના બે અલગ-અલગ સેટ IIT-દિલ્હીના એમેરિટસ પ્રોફેસર દિલીપ ટી સહાનીને મોકલ્યા છે. બે સેટમાંથી પસંદ કરવા અને સરકાર દ્વારા આખરી વિચારણા માટે રજૂ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે.
વાઇરલ મીડિયા રિપોર્ટ્સમાં દાવો કરાયો હતો કે એમને સરકારી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે એક અથવા ત્રણેય છબીઓ પસંદ કરવા અંગેનો અંતિમ નિર્ણય “સરકારના ઉચ્ચ સ્તરે” લેવામાં આવશે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ત્રણ વોટરમાર્ક સેમ્પલની ડિઝાઇનને સત્તાવાર મંજૂરીઓ હતી. હજુ સુધી કોઈ નક્કર નિર્ણય લેવામાં આવ્યો નથી, પરંતુ ચલણી નોટો પર બહુવિધ આંકડાઓના વોટરમાર્કને સમાવવાની શક્યતાઓ શોધવા માટે પગલું ચાલુ છે.
વૈશ્વિક અગ્રતા મુજબ યુએસ ડૉલરના વિવિધ કિંમતોની નોટો પર જ્યોર્જ વોશિંગ્ટન, બેન્જામિન ફ્રેન્કલિન, થોમસ જેફરસન, એન્ડ્રુ જેક્સન, એલેક્ઝાન્ડર હેમિલ્ટન અને અબ્રાહમ લિંકન સહિત કેટલાક 19મી સદીના પ્રમુખો જેવા સ્થાપક પિતાના ચિત્રો છે. પ્રોફેસર સહાની, જેઓ વોટરમાર્ક્સની તપાસ કરી રહ્યા છે, તેઓ ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટેશનમાં નિષ્ણાત છે. તેમને આ વર્ષે સરકાર દ્વારા પદ્મશ્રીથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.
અહેવાલોમાં એમ કહેવાયું હતું કે ટોચના સરકારી સૂત્રોએ જાહેર કર્યું કે RBIની આંતરિક સમિતિએ 2020માં એક અહેવાલ સુપરત કર્યો હતો, જેમાં પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો કે ગાંધી ઉપરાંત ટાગોર અને કલામના વોટરમાર્કની છબીઓ પણ 2,000ની નોટ, કે જેનું પ્રિન્ટિંગ પહેલાથી જ બંધ થઈ ગયું હતું, સિવાયની તમામ ચલણી નોટોમાં સમાવેશ કરવા માટે વિકસાવવામાં આવે. સહાનીએ નમૂનાઓના “બાહ્ય પાસાઓ” પર RBI અને SPMCIL અધિકારીઓ સાથે ચર્ચાના ઘણા રાઉન્ડ પાર કર્યા હતા.
આ પ્રકારના રિપોર્ટ વાઇરલ થયા બાદ આજે RBIએ આધિકારિક સ્પષ્ટતા કરવાની ફરજ પડી હતી અને RBIની સ્પષ્ટતા બાદ ભારતીય ચલણી નોટ પર મોહનદાસ ગાંધી સિવાય કોઇની પ્રતિ જોવાની શક્યતાઓ પર પૂર્ણ વિરામ લાગી ગયું હતું.
