નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા સંસદમાં આજે (1 ફેબ્રુઆરી, 2023) મોદી સરકારનું 11મું બજેટ (Budget 2023) રજૂ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. બજેટ રજૂ કરતા પહેલા તેમણે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ પાસેથી મંજૂરી લીધી હતી. જે બાદ પીએમ મોદીની અધ્યક્ષતામાં મળેલી કેબિનેટની બેઠકમાં બજેટની મંજૂરી લેવામાં આવી હતી.
11 વાગ્યાથી નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે સંસદમાં બજેટ વાંચવાનું શરૂ કર્યું અને કહ્યું કે “આ અમૃત કાલનું પહેલું બજેટ છે. સમગ્ર વિશ્વની નજર ભારતની અર્થવ્યવસ્થા પર છે. અમારું માનવું છે કે દેશની આઝાદી માટે લડનારા સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ જ્યાં હશે ત્યાં ખુશ રહેશે.”
Delhi | Finance Minister Nirmala Sitharaman presents #UnionBudget 2023-24
— ANI (@ANI) February 1, 2023
“This is the first Budget in Amrit Kaal,” FM says. pic.twitter.com/JEExXWl2Ko
સંપૂર્ણપણે પેપેરલેશ રહેશે Budget 2023
Budget 2023 ની ખાસ વાત એ છે કે આ વખતે પણ નાણામંત્રી પેપરલેસ બજેટ રજૂ કરી રહ્યા છે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પત્રકારો અને અન્ય લોકોને આ વખતે બજેટની હાર્ડ કોપી વાંચવા નહીં મળે. માત્ર મંત્રીઓ અને સાંસદોના વાંચન માટે હાર્ડ કોપી પણ છાપવામાં આવી છે.
આ બજેટમાં કેન્દ્ર સરકાર રોડ અને રેલ નેટવર્ક જેવા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે મોટું બજેટ બહાર પાડી શકે છે. તે જ સમયે, પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ અને મનરેગા જેવી કલ્યાણકારી યોજનાઓ માટે પણ ફાળવણીમાં વધારો જોવા મળી શકે છે.
કેન્દ્રીય 2023 રજુ થતા પહેલા રૂપિયો મજબૂત થયો જે એક સારો સંકેત
નોંધનીય છે કે સંસદમાં બજેટ રજૂ થયા પહેલા જ ડોલર સામે રૂપિયો મજબૂત થતો જોવા મળ્યો હતો. અહેવાલો જણાવે છે કે આજે રૂપિયામાં 12 પૈસાનો ઉછાળો જોવા મળ્યો છે. અત્યારે રૂપિયો 81.76 રૂપિયા પર ટ્રેડ કરી રહ્યો છે.
નોંધનીય છે કે આ પહેલા નિર્મલા સીતારમણે બજેટ સત્રની શરૂઆત કરતી વખતે મંગળવારે (31 જાન્યુઆરી, 2023) સંસદમાં આર્થિક સર્વે 2023 રજૂ કર્યો હતો. આ સર્વેમાં દેશના જીડીપીમાં ઝડપી વૃદ્ધિની અપેક્ષા વ્યક્ત કરવામાં આવી હતી. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા બની રહેશે.
ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ ત્રણ ત્રિમાસિક ગાળામાં સરકારે GSTમાંથી 13.40 લાખ કરોડ રૂપિયાની આવક મેળવી છે. આર્થિક સર્વે 2023 મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર વી અનંત નાગેશ્વરનના માર્ગદર્શન હેઠળ આર્થિક બાબતોના વિભાગ (DEA) દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો.
12:00 સુધી – બજેટ પહેલા શેર માર્કેટ ઊંચકાયું, આર્થિક વિકાસ અને નોકરીઓ પર ખાસ ધ્યાન
રેલ વિકાસ નિગમ લિમિટેડ અને IRCON ઇન્ટરનેશનલ સહિત રેલ્વે સંબંધિત કંપનીઓના શેરમાં બુધવારે સંસદમાં કેન્દ્રીય બજેટની રજૂઆત પહેલા અપ-ટ્રેન્ડ જોવા મળ્યો હતો.
રેલ વિકાસ નિગમ લિમિટેડ (RVNL)નો શેર BSE પર ₹77.95 પર ક્વોટ થઈ રહ્યો હતો, જે અગાઉના બંધ કરતા 2.43 ટકા વધીને હતો, જ્યારે ઈન્ડિયન રેલવે ફાયનાન્સ કોર્પોરેશન (IRFC)નો કાઉન્ટર 0.91 ટકા વધીને ₹33.35 થયો હતો.
સેન્સેક્સ, નિફટી ઊંચકાયા
BSE સેન્સેક્સ લગભગ 1% વધીને 60,134 પર, નિફ્ટી 0.8% વધીને 17,818 પર પહોંચ્યો.
કેન્દ્ર આર્થિક વૃદ્ધિ અને રોજગાર સર્જન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે
કેન્દ્ર સરકાર આર્થિક વૃદ્ધિ અને રોજગાર સર્જન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે, નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે આજે 2024 સામાન્ય ચૂંટણીઓ પહેલા સંસદમાં સરકારનું છેલ્લું પૂર્ણ બજેટ રજૂ કરતા જણાવ્યું હતું.
નિર્મલા સીતારમણે જણાવ્યું હતું કે દેશના તમામ વર્ગોના લાભ માટે મજબૂત જાહેર નાણાકીય અને મજબૂત નાણાકીય ક્ષેત્રનો હેતુ છે.
ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ માટે ₹10 લાખ કરોડનો ઉન્નત મૂડી ખર્ચ જીડીપીના 3.3% છે: નાણાપ્રધાન સીતારમણ
PAN બનશે તમામ ડિજિટલ સિસ્ટમ માટે સામાન્ય ઓળખકર્તા
PAN નો ઉપયોગ કોમન બિઝનેસ આઇડેન્ટિફાયર તરીકે થશે, KYC પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવાનો હેતુઃ નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ
“વ્યવસાય કરવાની સરળતા વધારવા માટે 39,000 થી વધુ અનુપાલન ઘટાડવામાં આવ્યા છે, 3400 થી વધુ કાયદાકીય જોગવાઈઓને અપરાધિકૃત કરવામાં આવી છે”: નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ
વ્યવસાયિક સંસ્થાઓ માટે કાયમી એકાઉન્ટ નંબર હોવો જરૂરી છે, PAN નો ઉપયોગ ચોક્કસ સરકારી એજન્સીઓની તમામ ડિજિટલ સિસ્ટમ માટે સામાન્ય ઓળખકર્તા તરીકે કરવામાં આવશે.
ગ્રીન હાઇડ્રોજન મિશન પર નાણામંત્રી
ભારત નેટ ઝીરો લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે મજબૂતીથી આગળ વધી રહ્યું છે. 19,700 કરોડના ખર્ચ સાથે તાજેતરમાં લૉન્ચ કરાયેલ નેશનલ ગ્રીન હાઇડ્રોજન અર્થતંત્રને નીચી કાર્બન તીવ્રતામાં સંક્રમણની સુવિધા આપશે અને ફોસ્સાઇલ ઇંધણની આયાત પર નિર્ભરતા ઘટાડશે.
અમારું લક્ષ્ય વર્ષ 2030 સુધીમાં 5 MMTના વાર્ષિક ઉત્પાદન સુધી પહોંચવાનું છે. આ બજેટમાં પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલય દ્વારા ઊર્જા સંક્રમણ અને નેટ ઝીરો ઉદ્દેશ્ય અને ઊર્જા સુરક્ષા તરફ રૂ.35,000 કરોડ મૂડી રોકાણની જોગવાઈ છે, એમ એફએમએ જાહેર કર્યું.
12:30 PM સુધીની મુખ્ય જાહેરાતો
PMPBTG વિકાસ મિશન માટે રૂ. 15,000 કરોડ
ખાસ કરીને આદિવાસી જૂથોની સામાજિક-આર્થિક સ્થિતિ સુધારવા માટે, PMPBTG વિકાસ મિશન શરૂ કરવામાં આવશે, PBTG વસવાટોને મૂળભૂત સુવિધાઓથી સંતૃપ્ત કરવા. આગામી 3 વર્ષમાં યોજના લાગુ કરવા માટે 15,000 કરોડ રૂપિયા ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે, એફએમ સીતારમણે જાહેરાત કરી.
એકલવ્ય મોડલ સ્કૂલ 38,800 શિક્ષકોની ભરતી કરશે
આગામી ત્રણ વર્ષમાં, એકલવ્ય મોડેલ રેસિડેન્શિયલ સ્કૂલ, કેન્દ્ર 3.5 લાખ આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓને સેવા આપતી 740 શાળાઓ માટે 38,800 શિક્ષકો અને સહાયક સ્ટાફની ભરતી કરશે.
ભૌગોલિક, ભાષાઓ, શૈલીઓ અને સ્તરોમાં ગુણવત્તાયુક્ત પુસ્તકોની ઉપલબ્ધતા અને ઉપકરણ-અજ્ઞેયાત્મક સુલભતા માટે બાળકો અને કિશોરો માટે રાષ્ટ્રીય ડિજિટલ પુસ્તકાલયની સ્થાપના કરવામાં આવશે. રાજ્યોને પંચાયત અને વોર્ડ સ્તરે તેમના માટે ભૌતિક પુસ્તકાલયો સ્થાપવા અને નેશનલ ડિજિટલ લાઇબ્રેરીના સંસાધનોને ઍક્સેસ કરવા માટે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પૂરું પાડવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે, એફએમ સીતારમને Budget 2023 દરમિયાન જાહેરાત કરી.
લેબમાં ઉગાડવામાં આવેલા હીરાને વધુ ચમક મળશે
પ્રયોગશાળામાં ઉગાડવામાં આવેલા હીરાના ઉત્પાદન અને વેચાણને પ્રોત્સાહિત કરવા (લેબમાં ઉગાડવામાં આવેલા હીરાનું ઉત્પાદન કૃત્રિમ રીતે કરવામાં આવે છે પરંતુ તે કુદરતી હીરા જેવા જ ગુણધર્મો ધરાવે છે અને ખર્ચ અસરકારક છે). સરકાર લેબમાં ઉગાડવામાં આવેલા હીરાના વિસ્તારમાં આર એન્ડ ડી ગ્રાન્ટ આપશે તેમજ મુખ્ય કાચા માલ (લેબમાં ઉગાડવામાં આવેલા બીજ) પર કસ્ટમ ડ્યુટી ઘટાડવા અંગે વિચારણા કરશે. લેબમાં ઉગાડવામાં આવતા હીરાની સ્થાનિક અને નિકાસ બજારોમાં વિશાળ સંભાવના છે. ગોલ્ડિયમ ઈન્ટરનેશનલ જેવા પ્રયોગશાળામાં ઉછરેલા ખેલાડીઓ માટે આ સકારાત્મક છે.
કુદરતી ખેતીનો પ્રશ્ન
સરકાર કુદરતી ખેતી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂકે છે, જે મુદ્દો સરકાર દ્વારા નિયુક્ત નિષ્ણાત પેનલ પણ વિવિધ સહાયક પગલાં દ્વારા શોધી રહી છે. જો કે, આ પગલાંને ખેડૂતો અને કૃષિ ક્ષેત્ર તરફથી ભારે પડકારોનો સામનો કરવો પડે છે, જ્યાં ઘણા લોકોનો અભિપ્રાય છે કે કુદરતી ખેતી ખર્ચાળ છે અને તે ભારતની વધતી જતી ખાદ્ય જરૂરિયાતો માટે પૂરતી ઉપજ આપશે નહીં. ક્લસ્ટરના વિકાસ દ્વારા નિકાસ કરી શકાય તેવા ઉચ્ચ મૂલ્યના ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે સરકારે સ્કીમ્સમાં ફેરફાર કરવાનું જોવું જોઈએ.
પીએમ આવાસ યોજનાની ફાળવણીમાં વધારો થયો
પીએમ આવાસ યોજના માટે ફાળવણીમાં 64 ટકાનો વધારો કરવા આપેલ રૂ. 79,000 કરોડ કોમર્શિયલ વાહનો અને બાંધકામ માટે મૂવિંગ મટિરિયલ માટે વપરાતા ટ્રેક્ટર માટે સકારાત્મક રહેશે.
ઓટો સેક્ટર માટે ઉત્સાહ
એફએમ સીતારમણ કહે છે: જૂના સરકારી વાહનોને બદલવાથી અર્થતંત્રને વેગ મળશે. તે ઓટો કંપનીઓની વધતી ઓર્ડરબુકમાં અનુવાદ કરશે, ઉત્પાદનમાં વધારો કરશે અને નોકરીઓનું સર્જન કરશે. લેહમેન બંધુઓના પતન પછી 2008ની આસપાસ ભારતમાં આ છેલ્લી વખત મોટા પાયે કરવામાં આવ્યું હતું.
સુધારેલી ક્રેડિટ ગેરંટી સ્કીમ – MSME માટે સારા સમાચાર
FM કહે છે કે MSMEs માટે સુધારેલી ક્રેડિટ ગેરંટી સ્કીમ 1 એપ્રિલ 2023 થી કોર્પસમાં રૂ. 9000 કરોડના રોકાણ સાથે અમલમાં આવશે. આ 2 લાખ કરોડ રૂપિયાની વધારાની કોલેટરલ ફ્રી ક્રેડિટ ગેરંટી સક્ષમ કરશે, જે ક્રેડિટની કિંમતમાં 1 ટકાનો ઘટાડો કરવા સક્ષમ બનાવશે. MSME માટે સારા સમાચાર છે કે જેઓ હજુ પણ કોરોના રોગચાળાની અસરમાંથી બહાર આવી રહ્યા છે.
વ્યક્તિગત નાણાકીય દરખાસ્તો
આંશિક ઉપાડ વિકલ્પ સાથે 7.5 ટકા વ્યાજ દર ઓફર કરવા માટે બે વર્ષની મુદતવાળી મહિલાઓ માટે વન-ટાઇમ, નવી બચત યોજના. વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે બચત માટેની મહત્તમ જમા મર્યાદા 15 લાખથી 30 લાખ સુધીની રહેશે.
સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ સ્કીમ્સ (SCSS) જેવી નાની બચત યોજનાઓમાં રોકાણની મર્યાદા અગાઉ 15 લાખથી વધીને 30 લાખ રૂપિયા થઈ ગઈ છે.
માસિક આવક યોજના (MIS) માં રોકાણની મર્યાદા સિંગલ એકાઉન્ટ માટે રૂ. 4.5 લાખથી વધીને રૂ. 9 લાખ થઈ છે. સંયુક્ત ખાતા માટે મર્યાદા 9 લાખ રૂપિયાથી વધીને 15 લાખ રૂપિયા થઈ ગઈ છે.
FY24 રાજકોષીય ખાધ જીડીપીના 5.9% છે
કેન્દ્રીય બજેટમાં 2023-24 માટે રાજકોષીય ખાધ જીડીપીના 5.9 ટકા પર નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે. આ આ વર્ષના 6.4 ટકાના રાજકોષીય ખાધના લક્ષ્યાંકમાંથી 50 બેસિસ પોઈન્ટના ઘટાડાનું પ્રતિનિધિત્વ કરશે, જેને નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું હતું કે તે પૂર્ણ થશે. 31 જાન્યુઆરીના રોજ જાહેર કરાયેલા ડેટા મુજબ, 2022-23ના પ્રથમ નવ મહિના માટે કેન્દ્રની રાજકોષીય ખાધ સંપૂર્ણ વર્ષના લક્ષ્યાંકના 59.8 ટકા જેટલી હતી.
આગામી વર્ષનો લક્ષ્યાંક અર્થશાસ્ત્રીઓની 5.9 ટકાની અપેક્ષાઓ સાથે સુ
સંગત છે. જો કે, કેટલાક પ્રશ્નો ઉઠાવવામાં આવ્યા છે – ખાસ કરીને મૂડીઝ ઇન્વેસ્ટર્સ સર્વિસ અને ફિચ રેટિંગ્સ જેવી વૈશ્વિક રેટિંગ એજન્સીઓ દ્વારા – 2025-26 સુધીમાં 4.5 ટકાના મધ્યમ ગાળાના લક્ષ્યને કેવી રીતે પૂર્ણ કરવામાં આવશે તે અંગે.
5G નો ઉપયોગ કરીને એપ્સ વિકસાવવા માટે 100 લેબની સ્થાપના કરવામાં આવશે
એન્જિનિયરિંગ સંસ્થાઓમાં 5G સેવાઓનો ઉપયોગ કરીને એપ્સ વિકસાવવા માટે 100 લેબની સ્થાપના કરવામાં આવશે. નવી શ્રેણીની તકો, બિઝનેસ મોડલ અને રોજગારની સંભાવનાને સાકાર કરવા માટે, લેબ્સ અન્યમાં આવરી લેશે, સ્માર્ટ ક્લાસરૂમ્સ, પ્રિસિઝન ફાર્મિંગ, ઇન્ટેલિજન્ટ ટ્રાન્સપોર્ટ સિસ્ટમ્સ અને હેલ્થકેર જેવી એપ્લિકેશન્સ, એફએમ સીતારમને જાહેરાત કરી હતી.
7 લાખ સુધીની આવક પર કોઈ વ્યક્તિગત ઇન્કમટેક્ષ નહિ
ભારતના પગારદાર વર્ગને જોઈતું હતું તે જ મળ્યું. નાણામંત્રીએ તેમના ભાષણમાં નવી કર વ્યવસ્થામાં આવકવેરાની મર્યાદામાં 7 લાખ સુધીની છૂટની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે સ્લેબની સંખ્યા પણ ઘટાડીને 5 કરી, જે આ હશે:
- 0-3 લાખ- 0
- 3-6 લાખ – 5%
- 6-9 લાખ – 10%
- 9-12 લાખ -15%
- 12-15 લાખ – 20%
- 15 લાખથી વધુ – 30%
મોટી કમાણી કરનારાઓ માટે સૌથી વધુ અસરકારક ટેક્સ રેટ 42.7 ટકાથી ઘટાડીને 39 ટકા કરવામાં આવ્યો છે. FM એ LTCGને યથાવત રાખ્યું, શેરબજારોને ઉત્સાહિત કર્યા.
