નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ (NGT)એ રાજસ્થાન સરકાર પર 3000 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકાર્યો છે. પર્યાવરણને નુકસાન પહોંચાડવા બદલ આ દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. સરકારે ઘન અને પ્રવાહી કચરાનું અને ઔદ્યોગિક એકમોમાંથી પ્રદૂષિત પાણીના નિકાલનું કોઈ વ્યવસ્થાપન કર્યું નથી તેનું આ પરિણામ.
NGT orders Rajasthan Government to pay ₹3,000 crore compensation for improper waste management
— Bar & Bench (@barandbench) September 16, 2022
reports @satyendra_w https://t.co/vqcPjDklKY
આ રકમ આગામી બે મહિનામાં જમા કરાવવાની સાથે મુખ્ય સચિવ તેના સ્તરે તેનો ઉપયોગ કરશે. મુખ્ય સચિવ નોડલ સેક્રેટરીની નિમણૂક સાથે, એક ટેકનિકલ અધિકારીની પણ નિમણૂક કરવી પડશે. એનજીટીએ પોતાના આદેશમાં કહ્યું છે કે રાજસ્થાનના બાકીના 161 શહેરોમાં જ્યાં ઘન કચરાના નિકાલની યોજના હજુ સુધી બની નથી, તો તેને જલ્દી લાગુ કરવામાં આવે.
એનજીટીએ તેના આદેશમાં રાજસ્થાન સરકારને ત્રણ અલગ-અલગ વિસ્તારોમાં કુલ રૂ. 3,000 કરોડનો દંડ ફટકાર્યો છે. ઘન કચરાના નિકાલ અને ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ ન ચલાવવા માટે રૂ. 2500 કરોડ, અન્ય કેસોમાં રૂ. 255 કરોડ અને ઔદ્યોગિક એકમોના પ્રદૂષિત પાણીના નિકાલના અયોગ્ય વ્યવસ્થાપન માટે રૂ. 555 કરોડ ખર્ચવામાં આવ્યા છે. આ રકમની બરાબરી કરીને 3 હજાર કરોડ રૂપિયા થઈ ગયા છે. આ રકમ જમા કરાવવા માટે બે મહિનાનો સમય આપવામાં આવ્યો છે.
ભિવાડી, ભીલવાડા, પાલી સહિતના અડધો ડઝન જિલ્લાઓમાં સિમેન્ટ કે અન્ય ફેક્ટરીઓમાંથી નિકળતા પાણીને કારણે નદીઓમાં પ્રદૂષિત થવાને કારણે પ્રતિબંધ લાદવામાં આવ્યો છે.
ન્યાયિક બેચનો આદેશ
જસ્ટિસ આદર્શ કુમાર ગોયલની અધ્યક્ષતાવાળી બેન્ચે પ્રદૂષણને રોકવામાં અસમર્થ હોવા માટે રાજ્ય સરકારના અધિકારીઓને જવાબદાર ઠેરવ્યા હતા. બેન્ચે કહ્યું કે, હવે ભવિષ્યમાં નુકસાન અટકાવવાની જરૂર છે. આ માટે, પાલન સુનિશ્ચિત કરવા ઉપરાંત, ભૂતકાળના ઉલ્લંઘન માટે વળતર સરકારને ચૂકવવું જોઈએ.
જસ્ટિસના આદેશ પ્રમાણે રાજ્યમાં ગટર વ્યવસ્થાપનના સંદર્ભમાં પુનઃસ્થાપનના પગલાંમાં ગટરવ્યવસ્થા અને ઉપયોગ પ્રણાલીની સ્થાપના, હાલની ગટર શુદ્ધિકરણ સુવિધાઓનું અપગ્રેડેશન, તેનો સંપૂર્ણ સંભવિત ઉપયોગ અને ધોરણોનું પાલન સુનિશ્ચિત કરવું પડશે.
બેન્ચે ઘન અને પ્રવાહી કચરા વ્યવસ્થાપનને બે ભાગમાં વહેંચી દીધું હતું, જેમાં 3000 કરોડનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો હતો. નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ દ્વારા આ દંડ ભરવા માટે રાજસ્થાન સરકારને બે મહિનાનો સમય આપ્યો છે. આ દરમિયાન સરકારે આ રકમ એક અલગ બેંક ખાતામાં જમા કરાવવી પડશે. ઓર્ડરનું પાલન કરવામાં નિષ્ફળતા વધુ દંડમાં પરિણમી શકે છે.
