ગત અઠવાડિયે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી તેમના લોકસભા મતવિસ્તાર વારાણસીના 2 દિવસના પ્રવાસે હતા. અન્ય કાર્યક્રમોમાં, પ્રધાનમંત્રીએ પવિત્ર શહેરમાં સ્વરવેદ મહામંદિરનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. આ મંદિર સ્વરવેદને સમર્પિત છે, જે વિહંગમ યોગના સ્થાપક સદગુરુ શ્રી સદાફલ દેવજી મહારાજ દ્વારા રચિત હિંદુ આધ્યાત્મિક ગ્રંથ છે.
તે વખતે દિવ્યતા અને વિકાસના સંગમ વિશે બોલતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે ભારતની આધ્યાત્મિક રચનાની આસપાસ જ ભારતની હસ્તકલા અને કલાએ અકલ્પનીય ઊંચાઈને સ્પર્શી છે.
“અહીંથી જ્ઞાન અને સંશોધનના નવા માર્ગો ઉભર્યા; ઉદ્યોગો અને ઉદ્યોગોને લગતી અમર્યાદિત શક્યતાઓએ અહીં જન્મ લીધો અને અહીંથી જ વિશ્વ માટે માનવતાવાદી મૂલ્યોનો સતત પ્રવાહ ઉભરી આવ્યો,” પીએમ મોદીએ કહ્યું હતું.
પીએમ મોદીએ કહ્યું હતું કે ભારત પર શાસન કરનારા અત્યાચારીઓએ પહેલા આપણા પ્રતીકોને નિશાન બનાવ્યા. “આઝાદી પછીના આ સાંસ્કૃતિક પ્રતીકોનું પુનરુત્થાન મહત્વનું હતું. જો આપણે આપણી સાંસ્કૃતિક ઓળખનું સન્માન કર્યું હોત તો દેશમાં એકતા અને સ્વાભિમાનની લાગણી પ્રબળ બની હોત. પરંતુ આવું થયું નથી. આઝાદી પછી સોમનાથ મંદિરના જીર્ણોદ્ધારનો વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો,” તેમણે કહ્યું.
આધ્યાત્મિકતા સાથે જોડાયેલા કાશીના પવિત્ર શહેરોમાં મોદી સરકારની વિકાસની નીતિના આ આધારે હિંદુ સંસ્કૃતિના ખોવાયેલા પ્રતીકોને પુનર્જીવિત કરવાના લોકોની આગેવાની હેઠળના અભિયાનને ખૂબ જ જરૂરી પ્રોત્સાહન આપ્યું છે.
આંકડાઓ જે વિકાસના આપે છે પુરાવા
22મી જાન્યુઆરી 2024ના રોજ અયોધ્યા રામ મંદિર અને રામલલાની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાનું આગામી ઉદ્ઘાટન એ તેનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. શ્રી રામ પ્રત્યે અબજો હિંદુઓની અવિશ્વસનીય ભક્તિ કોઈનાથી પર નથી. રામમંદિરના ઉદ્ઘાટન બાદ અયોધ્યા પ્રવાસીઓની ભીડ ઉમટે તેવી અપેક્ષા છે.
મંદિર પોતે 2.7 એકર વિસ્તારમાં 12 દરવાજા અને 3 માળ સાથે બાંધવામાં આવ્યું છે. અહેવાલો અનુસાર, 2051 સુધીમાં અયોધ્યામાં પ્રવાસીઓની સંખ્યા પ્રતિદિન ત્રણ લાખ પહોંચે તેવી અપેક્ષા છે. 2021માં જ 1.57 કરોડ પ્રવાસીઓએ પવિત્ર શહેરની મુલાકાત લીધી હતી.
2022માં આ સંખ્યા વધીને 2.39 કરોડથી વધુ સ્થાનિક પ્રવાસીઓ અને 1,465 વિદેશી પ્રવાસીઓ પર પહોંચી ગઈ છે. આનાથી 2021-22માં મુલાકાતીઓની સંખ્યા લગભગ 4 કરોડ થઈ ગઈ છે. અહેવાલોની માનીએ તો જાન્યુઆરી 2024 માં મંદિર ખુલ્યા પછી આ આંકડો 8 થી 10 કરોડને સ્પર્શવાનો અંદાજ છે.
સ્પષ્ટપણે, પવિત્ર શહેરમાં ભક્તો અને તીર્થયાત્રીઓની સુવિધાજનક મુસાફરી માટે આવી ભક્તિ વિકાસ માટે યોગ્ય છે. અયોધ્યા ઈન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ ટૂંક સમયમાં મુસાફરો માટે ખુલવા જઈ રહ્યું છે.
મર્યાદા પુરૂષોત્તમ શ્રી રામ ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ 30 ડિસેમ્બરે રાષ્ટ્રીય રાજધાનીથી અયોધ્યા સુધીની તેની ઉદઘાટન ફ્લાઇટનું સાક્ષી બનશે, જ્યારે નિયમિત ફ્લાઇટ્સ 6 જાન્યુઆરીથી શરૂ થશે.
વંદે ભારત ટ્રેનો હવે અયોધ્યાને રાષ્ટ્રીય રાજધાની વારાણસી અને બિહારના સીતામઢી સાથે પણ જોડશે. આ સર્કિટ, વંદે ભારત દ્વારા જોડાયેલ છે, યાત્રાળુઓ માટે સમય અને પૈસા બંનેની દ્રષ્ટિએ પ્રતિષ્ઠિત શહેરોમાં મુસાફરી કરવાનું સરળ બનાવે છે.
અન્ય મુખ્ય વિશેષતા રામાયણ સર્કિટ (અથવા રામ સર્કિટ) છે જેનો ઉદ્દેશ્ય રામાયણ સાથે જોડાયેલ ભારત અને નેપાળના મુખ્ય યાત્રાળુ સ્થળોને જોડવાનો છે. આ વિષયોનું સર્કિટ પ્રવાસન મંત્રાલયની સ્વદેશ દર્શન યોજના હેઠળ ઓળખવામાં આવ્યું છે.
પ્રાઇવેટ કંપનીઓના મોટા રોકાણ
શહેરમાં રિયલ એસ્ટેટમાં પણ ભારે રોકાણ જોવા મળ્યું છે. મુંબઈ સ્થિત રિયલ એસ્ટેટ કંપની ધ હાઉસ ઓફ અભિનંદન લોઢાએ અયોધ્યામાં 25 એકર જમીનના પાર્સલ હસ્તગત કરવા માટે આશરે ₹300 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે અને જાન્યુઆરી 2024માં પ્લોટેડ ડેવલપમેન્ટ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવાની યોજના ધરાવે છે.
આ પ્રોજેક્ટ શ્રી રામ મંદિરથી લગભગ 12 થી 15 મિનિટના અંતરે આવેલું છે. HOABLના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર (CEO) સમુજ્જવલ ઘોષના જણાવ્યા અનુસાર, કંપની ડિસેમ્બર 2026 સુધીમાં ત્રણથી ચાર વર્ષમાં આશરે 1200 કરોડનું રોકાણ કરવાની અપેક્ષા રાખે છે.
સીપી કુકરેજા આર્કિટેક્ટ્સ અને એલએન્ડટીએ જાન્યુઆરી 2022માં અયોધ્યા માટે તેમનો માસ્ટર બ્લુપ્રિન્ટ પ્લાન સબમિટ કર્યો હતો. કંપનીઓએ 40થી વધુ પ્રવાસન સ્થળોની ઓળખ કરી છે અને તેનો વિકાસ તબક્કાવાર કરવામાં આવી રહ્યો છે.
આ પ્રોજેક્ટમાં સરયુ રિવરફ્રન્ટના પુનઃવિકાસની સાથે જાહેર સુવિધાઓનો વિકાસ, શેરી ફર્નિચર, રસ્તાઓનું વિસ્તરણ અને “પદયાત્રીકરણ”નો સમાવેશ થાય છે.
સીપી કુકરેજા આર્કિટેક્ટ્સના મેનેજિંગ પ્રિન્સિપાલ દિક્ષુ સી કુકરેજાએ ટાંક્યું હતું કે, “115 ચાવીઓ સાથેનું પ્રવાસન સુવિધા કેન્દ્ર અને 7200 પથારીઓ સમાવી શકે તેવી છ ધર્મશાળાઓ, આંતરરાષ્ટ્રીય મ્યુઝિયમો સાથે પ્રસ્તાવિત કરવામાં આવી છે જે શહેરના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસાને પ્રકાશિત કરે છે.”
તે ઉપરાંત સરયુ નદીની નજીકનું સૌર શહેર, ફેરી, લક્ઝરી રિવર ક્રૂઝ, હાઉસબોટ્સ મુલાકાતીઓ અને યાત્રાળુઓને એકસરખા આકર્ષવા માટેના પ્રવાસન-પ્રોત્સાહક છે. આ બધું એક ભવ્ય મંદિરથી શક્ય બન્યું છે.
પ્રકાશ અને મંદિરોની નગરી વારાણસીમાં વિકાસનો એ જ ઉછાળો જોવા મળી રહ્યો છે. PMએ 18 ડિસેમ્બરે પોતાના સંબોધનમાં કહ્યું હતું કે, “સોમનાથથી (સોમનાથ મંદિરના જીર્ણોદ્ધાર) શરૂ થયેલું કાર્ય આજે એક આંદોલન બની ગયું છે.”
2022માં ગોવા આકર્તા વધુ પ્રવાસીઓએ કાશી, મથુરા, અયોધ્યા, પ્રયાગરાજની મુલાકાત લીધી
કાશી વિશ્વનાથ ધામના ઉદ્ઘાટનથી, મંદિર કોરિડોરના વિકાસના માત્ર બે વર્ષમાં રેકોર્ડ 12 કરોડ ભક્તોએ મુલાકાત લીધી છે. ટૂંક સમયમાં આ સંખ્યા 13 કરોડને પાર થવાની આશા છે.
ત્યારબાદ પ્રવાસીઓ અને શ્રદ્ધાળુઓ માટેની સુવિધામાં વધારો થયો છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, અગાઉ મંદિર પરિસરનો વિસ્તાર માત્ર 3000 ચોરસ ફૂટ હતો. તેને 2021માં લગભગ 5 લાખ ચોરસ ફૂટ સુધી મોટું કરવામાં આવ્યું હતું. આનાથી મંદિર પરિસરમાં 50,000 – 75,000 ભક્તોની ક્ષમતાની મંજૂરી મળી છે.
કોરિડોરના વિકાસના એક વર્ષમાં મંદિરે 7.35 મિલિયન ભક્તોને આકર્ષ્યા. વારાણસીમાં પ્રવાસીઓની સંખ્યા 2022માં ગોવા કરતા આઠ ગણી હતી.
હકીકતમાં, કાશી પછી, યુ.પી.ના અન્ય પવિત્ર શહેરો જેવા કે મથુરા, અયોધ્યા અને પ્રયાગરાજ સહિત 2022માં ગોવા કરતાં વધુ પ્રવાસીઓ હતા, જે ભારતના પ્રાચીન પવિત્ર શહેરોના આધ્યાત્મિક પર્યટનમાં મોટા પ્રમાણમાં વધારો દર્શાવે છે.
આ પૃષ્ઠભૂમિમાં, પીએમ મોદીએ 18 ડિસેમ્બરે બાબા કાશીનાથના શહેરમાં ₹19,150 કરોડથી વધુની વિકાસ યોજનાઓનો શિલાન્યાસ કર્યો. કાશી મતવિસ્તારના પ્રતિનિધિ હોવાને કારણે, પીએમ મોદીએ તેમના મતવિસ્તારને હેડલાઇન્સમાં રાખવા માટે તેમના સત્તાના પદનો ઉપયોગ કર્યો છે.
ચાર મહિનામાં વારાણસીની આ તેમની બીજી મુલાકાત હતી, આ પહેલા તેઓ સપ્ટેમ્બરમાં આવ્યા હતા. પવિત્ર શહેરો અયોધ્યા અને કાશીમાં ઝડપી વિકાસ અને તેનાથી આગળ તીર્થસ્થળોને સમગ્ર દેશમાં વિકાસ અને વૃધ્ધિ માટે કેન્દ્ર બનાવવાનો ઉદ્દેશ્ય છે.
દિવ્યતા અને વિકાસનો સંગમ ભારતની સાંસ્કૃતિક અને આર્થિક શક્તિ બંનેને વેગ આપશે અને ભારતના ખોવાયેલા વારસાને પણ જીવંત કરશે.
