ફરી એકવાર ઈસરોએ વધુ એક ઐતિહાસિક સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે. ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO) એ સ્થળ તપાસ દ્વારા, દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક ચંદ્રની સપાટી પર સલ્ફર (S) ની હાજરીની પુષ્ટિ કરી છે. તેના ચાલુ (ઓન-સાઇટ) પ્રયોગના ભાગ રૂપે, ISRO એ વિવિધ તત્વોની હાજરીના પુરાવા પણ શોધી કાઢ્યા છે જે ચંદ્રની સપાટી પર હાજર હોવાની ધારણા હતી. ચંદ્રયાન-3 ને મળેલી આ વધુ એક સફળતા ગણી શકાય છે.
ISRO દ્વારા મળી આવેલી વિવિધ ધાતુઓ/બિન-ધાતુઓમાં એલ્યુમિનિયમ (Al), કેલ્શિયમ (Ca), આયર્ન (Fe), ક્રોમિયમ (Cr), ટાઇટેનિયમ (Ti), મેંગેનીઝ (Mn), સિલિકોન (Si), અને ઓક્સિજન (O) નો સમાવેશ થાય છે. સ્પેસ એજન્સીએ ઉમેર્યું હતું કે હાઈડ્રોજન (H) ની હાજરીના પુરાવા શોધવાની પ્રક્રિયા હજુ ચાલુ છે.
સોશિયલ મીડિયા સાઈટ X પર ઇસરોએ આ આનંદદાયક સમાચાર શેર કર્યા હતા. પોસ્ટમાં, ચંદ્રની સપાટીના ઉત્સર્જન સ્પેક્ટ્રમને દર્શાવતો આલેખ પણ સામેલ છે.
ISROએ જણાવ્યું હતું કે, “રોવર પર લેસર-પ્રેરિત બ્રેકડાઉન સ્પેક્ટ્રોસ્કોપ (LIBS) ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ પ્રથમ વખતના ઓન સાઈટ માપન દ્વારા, દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક ચંદ્રની સપાટીમાં સલ્ફર (S) ની હાજરીની સ્પષ્ટપણે પુષ્ટિ કરે છે. Al, Ca, Fe, Cr, Ti, Mn, Si, અને O પણ અપેક્ષિત છે. હાઇડ્રોજન (H) માટે શોધ ચાલુ છે.”
Chandrayaan-3 Mission:
— ISRO (@isro) August 29, 2023
In-situ scientific experiments continue …..
Laser-Induced Breakdown Spectroscope (LIBS) instrument onboard the Rover unambiguously confirms the presence of Sulphur (S) in the lunar surface near the south pole, through first-ever in-situ measurements.… pic.twitter.com/vDQmByWcSL
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, જ્યારે તેઓ વિવિધ તરંગલંબાઇને આધિન હોય ત્યારે વિવિધ તત્વો જુદી જુદી રીતે પ્રતિક્રિયા આપે છે. પછીથી, તેઓ દર્શાવેલ ચોક્કસ લાક્ષણિકતાઓ (ઉત્સર્જન સ્પેક્ટ્રમ) ના આધારે ઓળખી શકાય છે.
આ વૈજ્ઞાનિક રીતે મહત્વપૂર્ણ ડેટા લેસર-ઇન્ડ્યુસ્ડ બ્રેકડાઉન સ્પેક્ટ્રોસ્કોપ (LIBS) સાધનની મદદથી એકત્ર કરવામાં આવ્યો છે જે પ્રજ્ઞાન રોવર પર છે.
નોંધનીય છે કે, LIBS ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ લેબોરેટરી ફોર ઇલેક્ટ્રો-ઓપ્ટિક્સ સિસ્ટમ્સ (LEOS)/ISRO, બેંગલુરુ ખાતે વિકસાવવામાં આવ્યું છે.
અગાઉ, ISROએ નેવિગેશનલ કેમેરાથી ચંદ્રની સપાટીની કેટલીક ઉચ્ચ ગુણવત્તાની તસવીરો શેર કરી હતી. અવકાશ એજન્સીએ ખુલાસો કર્યો કે તેણે પ્રજ્ઞાન રોવરના અગાઉના પૂર્વ નિર્ધારિત રસ્તા પર સ્થિત 4-મીટર વ્યાસના વિશાળ ખાડામાં સફળતાપૂર્વક નેવિગેટ કર્યું. જો કે, તેણે એક સંદેશો પ્રસારિત કર્યો અને રોવરને તેનો માર્ગ બદલવા અને પ્રયોગ કરવા માટે વૈકલ્પિક માર્ગ શોધવા કહ્યું હતું.
ચાલુ પ્રયોગ દરમિયાન, ISRO એ બીજી ઐતિહાસિક સિદ્ધિ ઉમેર્યું જ્યારે તેણે ચંદ્ર દક્ષિણ ધ્રુવની પ્રથમ-વખત તાપમાન પ્રોફાઇલ શેર કરી હતી. તે સમયે, સ્પેસ એજન્સીએ શેર કર્યું હતું કે વિવિધ ઊંડાણો પર તાપમાનમાં તીવ્ર ફેરફાર થાય છે જે દર્શાવે છે કે 2 સે.મી.ની નજીવી ઊંડાઈમાં તાપમાનનો તફાવત 10°C જેટલો મોટો હોઈ શકે છે.
