કેન્દ્ર સરકારે શુક્રવારે યુટ્યુબ અને ટ્વિટરને 2002ના ગુજરાત રમખાણોમાં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની ભૂમિકા વિશે ‘પસંદગીયુક્ત’ સત્ય દર્શાવતી BBC ડોક્યુમેન્ટરીની લિંક્સને દૂર કરવા માટે તેની કટોકટીની સત્તાઓ દ્વારા આદેશ કર્યો હતો. અલબત્ત, કહેવાતા ઉદારવાદીઓ આ BBCની ડોક્યુમેન્ટરી પર ખુશ છે કે જે તેઓને ‘અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના દમન’ વિશે બડબડ કરવાની બીજી તક આપે છે.
જો કે, તેમની ખુશી ત્યારે ગુમ જશે જ્યારે તેઓ જાણશે કે એક સમય હતો જ્યારે પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધીએ માત્ર એક ફિલ્મનું પ્રસારણ કરવા બદલ આખી BBC ચેનલને સતત 2 વર્ષો માટે ભારતમાં બેન કરી હતી. તો ચાલો આજે આપણે જાણીએ ઇતિહાસના એ ચેપ્ટર વિષે.
No one can beat the Internet for smoking out the Mother of Ironies.
— Pure Middle Class Kansara (@kansaratva) November 16, 2018
Indira Gandhi had banned the BBC in 1970 for its “biased and derogatory” coverage. Whatever Indira Gandhi was, there is no denying that she was never in the need of a spine.
READ THIS.https://t.co/gaT6YVvHDk
જાણો 70ના દાયકામાં શું થયું હતું
આ એ સમય હતો જયારે BBCએ બ્રિટિશ ટેલિવિઝન પર વખાણાયેલી ફ્રેન્ચ દિગ્દર્શક લુઈસ માલેની એક દસ્તાવેજી ફિલ્મ, કલકત્તાના યુકે પ્રીમિયરનું પ્રસારણ કર્યું હતું. આ ફિલ્મ, 1968 અને 1969 ની વચ્ચે કલકત્તા અને તેની આસપાસ શૂટ કરવામાં આવી હતી, જે તમામ હિસાબથી ભારતના બીજા સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતા શહેર અને વિશ્વના સૌથી રસપ્રદ સામાજિક-સાંસ્કૃતિક કેન્દ્રોમાંનું એક હતું.
1967માં કલકત્તાની સંક્ષિપ્ત મુલાકાત બાદ, માલે-જેને કદાચ પ્રીટી બેબી (1978), વિવેચકો દ્વારા વખાણાયેલી Au revoir les enfants (1987) અને Damage (1992) જેવી ફિલ્મો માટે કદાચ સૌથી વધુ યાદ કરવામાં આવે છે. તેઓ 1968માં ભારત પરત ફર્યા હતા અને તીવ્રતાથી ફેલાઈ રહેલા શહેરના જીવનમાં ‘પોતાને અને તેના કેમેરા’ને ડૂબાડી દીધા હતા. તેમણે કલકત્તાની અંદર છુપાયેલા અસ્તિત્વને ઉજાગર કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું; શહેરનું એક અસ્પષ્ટ દ્રશ્ય વર્ણન બનાવવું જેમાં લોકો અને શેરીઓની ઘટનાઓ ફિલ્મ નિર્માતાના ધ્યાનનો વિષય બની હતી.
તેથી, ભારતીય હાઈ કમિશન (HC)ને ડોક્યુમેન્ટરી ભારત વિરુદ્ધ અત્યંત પક્ષપાતી હોવાની ફરિયાદો મળી હતી. તે યુકે ફોરેન ઑફિસ (એફઓ) સુધી પહોંચ્યું, જેણે પરોક્ષ રીતે કહ્યું કે તેઓ બીબીસીમાં દખલ કરી શકશે નહીં. ભારતીય હાઈકોર્ટે બીબીસીને તેમના શેડ્યૂલમાંથી ડોક્યુમેન્ટરી સિરીઝને ખેંચી લેવા જણાવ્યું હતું અને ચેતવણી આપી હતી કે જો તેઓ ‘ભારત વિરુદ્ધ બ્રિટિશ લોકોના મનને દુભાવવાનું’ ચાલુ રાખશે તો તેમની ભૂમિકા અનાવશ્યક બની જશે.
તેથી, એક સંશોધન પેપર મુજબ, 29 ઓગસ્ટ 1970ના રોજ, ‘નિયો-સામ્રાજ્યવાદી ટીકાના કારણે, ઈન્દિરા ગાંધીની સમાજવાદી સરકારના આદેશથી બીબીસીને ભારતમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવી હતી.’ નવી દિલ્હીમાં બીબીસીના પ્રતિનિધિ, માર્ક ટુલી અને સંવાદદાતા રોની રોબસનને આગામી 15 દિવસમાં રાજધાનીમાં બીબીસી કાર્યાલય બંધ કરવાના ભારત સરકારના નિર્ણયની જાણ કરવામાં આવી હતી.
ભારતમાં, તેમની ‘ભારત વિરોધી લાગણીઓ’ પર ‘બીબીસીને બંધ કરવા’ માટે લગભગ સર્વસંમતિથી રાજકીય સમર્થન હતું. આઝાદી પછી વર્ષો સુધી પક્ષપાતી કવરેજની લાંબી શ્રેણી આ પ્રતિબંધમાં પરિણમી હતી.
હાલ BBC માટે આંસુ સારતી કોંગ્રેસના જ 41 સાંસદોએ BBCને બેન કરવાની કરી હતી માંગ
બીબીસીએ 1971ના અંતમાં જ ભારતમાં પુનઃ પ્રવેશ કર્યો અને 1971ના યુદ્ધનું તેનું રિપોર્ટિંગ એક કારણ હતું. અને પછી 1975માં આપણા ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી દ્વારા કટોકટી લાદવામાં આવી. અલબત્ત, તેને ભારતમાં આવવાના રસ્તા શોધવાના હતા.
14 August 1975: 41 Congress MPs signed a statement demanding ban on BBC saying, “BBC never missed an opportunity to malign India”. pic.twitter.com/hXF9bLkLwC
— Facts (@BefittingFacts) January 22, 2023
આ ઉપરાંત, વર્ષ 1975માં કોંગ્રેસના 41 સાંસદો દ્વારા એક નિવેદન પર પણ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા જેમાં બીબીસી પર ‘તોડી-મરોડીને ભારત વિરોધી વાર્તાઓ’ પ્રસારિત કરવાનો આરોપ મૂક્યો હતો અને સરકારને કહ્યું હતું કે ‘બીબીસીને ભારતની ધરતી પરથી ફરી રિપોર્ટ કરવાની મંજૂરી ન આપો’. નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે ‘બીબીસીએ ભારતને બદનામ કરવાની અને જાણીજોઈને દેશને ખોટી રીતે રજૂ કરવાની એક પણ તક ગુમાવી નથી.’
આમ એક સમયે કોંગ્રેસના નેતાઓ જ BBC પર ભારત વિરોધી પ્રચાર કરવાનો આરોપ મૂકીને તેને બેન કરાવવા માંગતા હતા, અને એક સમયના કોંગ્રેસના પ્રધાનમંત્રીએ સમગ્ર દેશમાં BBC પર પ્રતિબંધ પણ મૂકી દીધો હતો. હાલ એ જ કોંગ્રેસના નેતાઓ BBCની માત્ર એક ડોક્યુમેન્ટરી બ્લોક થવા પર આંસુ સારતા હોય એ કેટલું આશ્ચર્યજનક કહેવાય!
