ભારત સરકારે 15 ઓક્ટોબરે ગ્લોબલ હંગર રિપોર્ટ 2022ને રદિયો આપ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે તેમાં ભૂખનું ખોટું માપ છે અને તે ગંભીર પદ્ધતિસરની સમસ્યાઓથી પીડાય છે.
“ખોટી માહિતી વાર્ષિક જાહેર થતા ગ્લોબલ હંગર ઇન્ડેક્સની ઓળખ છે.”, ગ્લોબલ હંગર રિપોર્ટ 2022માં ભારતને પાડોશી દેશો શ્રીલંકા, પાકિસ્તાન, નેપાળ અને બાંગ્લાદેશની નીચે 107માં સ્થાને મૂક્યા પછી ભારત સરકાર દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલ નિવેદન વાંચો.
India's ranking at 107 in Global Hunger Index is part of consistent effort to taint country's image as "a nation that does not fulfil food security and nutritional requirements of its population”: Govt, adds index suffers from serious methodological issues
— Press Trust of India (@PTI_News) October 15, 2022
સર્વેની સેમ્પલ સાઈઝ 130 કરોડમાંથી 3000 લોકો!
“ઇન્ડેક્સ એ ભૂખનું ખોટું માપ છે અને તે ગંભીર પદ્ધતિસરની સમસ્યાઓથી પીડાય છે. સૂચકાંકની ગણતરી માટે ઉપયોગમાં લેવાતા ચારમાંથી ત્રણ સૂચકાંકો બાળકોના સ્વાસ્થ્ય સાથે સંબંધિત છે અને તે સમગ્ર વસ્તીના પ્રતિનિધિ હોઈ શકતા નથી. કુપોષિત (PoU) વસ્તીના પ્રમાણનો ચોથો અને સૌથી મહત્વપૂર્ણ સૂચક અંદાજ 3000 ના ખૂબ જ નાના નમૂનાના કદ પર હાથ ધરવામાં આવેલા અભિપ્રાય મતદાન પર આધારિત છે,” નિવેદનમાં વધુમાં ઉમેર્યું.
નિવેદનમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ગ્લોબલ હંગર ઈન્ડેક્સ રિપોર્ટ માત્ર વાસ્તવિકતાથી જ દૂર નથી પરંતુ ખાસ કરીને કોવિડ રોગચાળા દરમિયાન વસ્તી માટે ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકાર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા પ્રયાસોને પણ જાણી જોઈને અવગણવામાં આવ્યા છે.
“એક-પરિમાણીય દૃષ્ટિકોણથી, અહેવાલ ભારત માટે 16.3% પર કુપોષિત (PoU) વસ્તીના પ્રમાણના અંદાજના આધારે ભારતનો ક્રમ ઓછો કરે છે. FAOનો અંદાજ ગેલપ વર્લ્ડ પોલ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા “ફૂડ ઈનસિક્યોરિટી એક્સપિરિયન્સ સ્કેલ (FIES)” સર્વે મોડ્યુલ પર આધારિત છે, જે ‘3000 ઉત્તરદાતાઓ’ના નમૂનાના કદ સાથે “8 પ્રશ્નો” પર આધારિત “ઓપિનિયન પોલ” છે,” નિવેદન જણાવ્યું હતું.
સરકારે જણાવ્યું હતું કે ભારતના કદના દેશ માટે સાંકડા નમૂનામાંથી અને શંકાસ્પદ પદ્ધતિઓ દ્વારા દોરવામાં આવેલા રેટિંગ પર પહોંચવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતો ડેટા માત્ર ખોટો અને અનૈતિક જ નથી, પરંતુ તે સ્પષ્ટ પૂર્વગ્રહ પણ દર્શાવે છે. તેણે કન્સર્ન વર્લ્ડવાઈડ અને વેલ્ટ હંગર હિલ્ફે, ગ્લોબલ હંગર રિપોર્ટની પ્રકાશન એજન્સીઓ પર પણ આરોપ મૂક્યો છે કે તેણે રિપોર્ટ બહાર પાડતા પહેલા તેમની યોગ્ય મહેનત કરી નથી.
કેન્દ્ર સરકારે એજન્સી દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતી પૂર્વગ્રહ અને ભૂલભરેલી પદ્ધતિને હાઇલાઇટ કરી, હંગર ઇન્ડેક્સ પર પહોંચવા માટે સર્વેક્ષણમાં કેટલા અપ્રસ્તુત, અને તથ્યલક્ષી પ્રતિભાવો ન શોધતા પ્રશ્નોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો.
“ભારતમાં માથાદીઠ આહાર ઉર્જા પુરવઠો, એફએઓ દ્વારા ફૂડ બેલેન્સ શીટના અંદાજ મુજબ, દેશમાં વર્ષોથી મુખ્ય કૃષિ કોમોડિટીના ઉત્પાદનમાં વધારો થવાને કારણે વર્ષ-દર-વર્ષે વધારો થઈ રહ્યો છે અને તેનું કોઈ કારણ નથી. દેશના કુપોષણનું સ્તર વધવું જોઈએ,” નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું.
આ ઉપરાંત, કેન્દ્રે તેની લગભગ 1.4 બિલિયન વસ્તી માટે ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે હાથ ધરેલા પગલાં પણ સૂચિબદ્ધ કર્યા છે.
“સરકાર વિશ્વનો સૌથી મોટો ખાદ્ય સુરક્ષા કાર્યક્રમ ચલાવી રહી છે. દેશમાં કોવિડ-19 ના અભૂતપૂર્વ ફાટી નીકળવાના કારણે આર્થિક વિક્ષેપોને પગલે, સરકારે માર્ચ 2020 માં લગભગ 80 કરોડ રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય સુરક્ષા અધિનિયમ (NFSA) ને વધારાના વિનામૂલ્યે અનાજ (ચોખા/ઘઉં)નું વિતરણ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. PM ગરીબ કલ્યાણ અન્ના યોજના (PM-GKAY) હેઠળ દર મહિને વ્યક્તિ દીઠ 5 કિલોગ્રામના ધોરણે લાભાર્થીઓ, નિયમિત માસિક NFSA ખાદ્યપદાર્થો એટલે કે, તેમના રેશન કાર્ડના નિયમિત હકદાર, “કેન્દ્રએ વૈશ્વિકને નકારી કાઢતી વખતે નોંધણી કરી. હંગર ઇન્ડેક્સ રિપોર્ટ.
તેમાં સરકારે કોવિડ-19 દરમિયાન ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદ કરવા માટે લીધેલા પ્રયાસોને વધુ પ્રકાશિત કર્યા હતા. “અત્યાર સુધી, PM-GKAY યોજના હેઠળ, સરકારે લગભગ રૂ. ની સમકક્ષ કુલ લગભગ 1121 લાખ MT અનાજ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને ફાળવ્યા છે. 3.91 લાખ કરોડ ફૂડ સબસિડીમાં. આ યોજનાને ડિસેમ્બર 2022 સુધી લંબાવવામાં આવી છે. વિતરણ રાજ્ય સરકારો દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે, જેમણે લાભાર્થીઓને કઠોળ, ખાદ્ય તેલ અને મસાલા વગેરે આપીને કેન્દ્ર સરકારના પ્રયત્નોને આગળ વધાર્યા છે,” નિવેદનમાં જણાવાયું છે.
આંગણવાડી સેવાઓ હેઠળ, 6 વર્ષ સુધીના આશરે 7.71 કરોડ બાળકોને અને 1.78 કરોડ સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને સ્તનપાન કરાવતી માતાઓને પૂરક પોષણ પૂરું પાડવામાં આવ્યું હતું. 5.3 મિલિયન મેટ્રિક ટન અનાજ (જેમાં 2.5 મિલિયન મેટ્રિક ટન ઘઉં, 1.1 મિલિયન મેટ્રિક ટન ચોખા, 1.6 મિલિયન મેટ્રિક ટન ફોર્ટિફાઇડ ચોખા અને 12,037 મેટ્રિક ટન જુવાર અને બાજરાનો સમાવેશ થાય છે) પૂરો પાડવામાં આવ્યો હતો.
પ્રધાનમંત્રી માતૃ વંદના યોજના હેઠળ, 1.5 કરોડથી વધુ નોંધાયેલ મહિલાઓને તેમના પ્રથમ બાળકના જન્મ પર વેતન સહાય અને સગર્ભાવસ્થા અને પ્રસૂતિ પછીના સમયગાળા દરમિયાન પૌષ્ટિક આહાર માટે રૂ. 5000/- આપવામાં આવ્યા હતા.
“ગ્લોબલ હંગર ઇન્ડેક્સમાં સમાવિષ્ટ PoU સિવાયના અન્ય ત્રણ સૂચકાંકો મુખ્યત્વે બાળકો સાથે સંબંધિત છે જેમ કે. સ્ટંટિંગ, વેસ્ટિંગ અને 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના મૃત્યુદર. આ સૂચકાંકો ભૂખ સિવાય પીવાનું પાણી, સ્વચ્છતા, આનુવંશિકતા, પર્યાવરણ અને ખોરાકના સેવનનો ઉપયોગ જેવા અન્ય વિવિધ પરિબળોની જટિલ ક્રિયાપ્રતિક્રિયાના પરિણામો છે, જેને GHI માં સ્ટંટિંગ અને બગાડ માટે કારણભૂત/પરિણામ પરિબળ તરીકે લેવામાં આવે છે. બાળકોના આરોગ્ય સૂચકાંકોને લગતા મુખ્ય સૂચકાંકોના આધારે ભૂખની ગણતરી કરવી એ ન તો વૈજ્ઞાનિક છે કે ન તો તર્કસંગત છે,” નિવેદન તારણ કાઢ્યું.
